| 21301 |
boer |
boer:
būr (L192a Siebengewald)
|
Waar de aangegeven meervoudsvorm afwijkt van de regelmatige -ǝ(n) achtervoeging, is dat hier opgenomen. Op kaart 5 zijn de verspreidingsgebieden van de Nederlandse afleidingen labeurder "boer" en labeuren "boeren" en "hard werken" van het Franse labeur aangegeven. [N 5A, 95b; A 3, 37; A 16, 22; A 20, 1b; L 1, a-m; L 4, 37; L 14, 6; S 4 en 6; Wi 15; monogr.]
I-6
|
| 33316 |
boerderij, algemeen |
boerderij:
būrdǝrēi̯ (L192a Siebengewald)
|
Het gehele complex, alle opstallen te samen genomen. De oorspronkelijke betekenis van hof is "binnenhof, omheinde ruimte"; hier is sprake van ellips uit hofstede, "hoeve". Onder bedrijf is de specifieke betekenis van "boerenbedrijf" te verstaan; het algemene gedoen heeft ook diezelfde specifieke betekenis. De betekenis van labeur en labeuring is hier het gehele complex van het boerenbedrijf, vaak met de bijbetekenis van "waar zwaar werk wordt gedaan"; vergelijk de lemma''s "boeren" (1.1.8) en "werken op de boerderij" (1.3.10). Vele benamingen die voor de boerderij in het algemeen zijn opgegeven, zoals winning en hof, komen ook terug onder de specifieke boerderijnamen, zoals "eigen hoeve" en "pachthoeve". De geografische uitgebreidheden van deze termen verschillen van begrip tot begrip. Zie de betrokken lemmata van deze paragraaf. Staai is oorspronkelijk de benaming van een bepaalde boerderij bij het veer in Wanssum; de benaming correspondeert aan stade, een afleiding van staan. Bij schans wordt aangetekend: "hoeve met water rondom"; bij kraam: $$speciale betekenis$$ "boerderij". Munkhof correspondeert met monnikhof, te verstaan als "abdijhoeve". Kaart 1 is een verzamelkaart; ook de samenstellingen met hof,geleg, plaats en winning van het lemma "grote boerderij" (1.1.2) zijn erin ondergebracht. [A 10, 2a; A 11, 4; L 1, a-m; L 12, 1; L 22, 1; L 38, 20 en 22; S 4; Wi 4; monogr.; add. uit N 5A, 95; L 37, 11a]
I-6
|
| 24123 |
boerenzwaluw, zwaluw |
zwalf:
zwèlef (L192a Siebengewald),
zwɛləvə (L192a Siebengewald)
|
boerenzwaluw [DC 18 (1950)] || zwaluw (mv.) [RND]
III-4-1
|
| 21605 |
boete |
boete:
boete (L192a Siebengewald)
|
Boete [de boes]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 31464 |
bolhamer |
bolhamer:
bǫlhāmǝr (L192a Siebengewald)
|
In het algemeen een hamer met één of twee bolronde koppen. Zie ook afb. 161. De hamer wordt gebruikt bij het uitdrijven, het bol of wijder maken van de buitenwijdte van een werkstuk door met een (bol)hamer van binnen naar buiten te slaan. Zie ook het lemma "drijven". Het woordtype bolhamer kon in L 210, L 246, L 266 en L 291 ook worden gebruikt voor een hamer met een bolvormige en een halfbolvormige kop. [N 33, 57; N 33, 67; N 64, 39c; N 64, 39i; N 64, 40b-c; N 66, 6i; N 66, 7b-c]
II-11
|
| 32322 |
bomgat, spongat |
bongat:
bongat (L192a Siebengewald)
|
De opening in de zijwand van een vat, waardoor het gevuld kan worden. Zie ook het lemma ɛspongatɛ in wld II.2, pag. 44.' [N E, 48a; N 6, 4; L 7, 28; A 36, 3a; monogr.]
II-12
|
| 23309 |
bonnet |
bonnet (<oudfr.):
bonnet (L192a Siebengewald)
|
De bonnet van de priester. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 17877 |
bont en blauw slaan |
bont en blauw slaan:
bont əm blou gəslāgə (L192a Siebengewald)
|
bont en blauw geslagen [RND]
III-1-2
|
| 24124 |
bonte kraai |
bonte kraai:
bonte kr`ēj (L192a Siebengewald),
winterkraai:
wēnterkrai (L192a Siebengewald)
|
Hoe heet de bonte kraai? [DC 06 (1938)]
III-4-1
|
| 22552 |
boog |
boog:
b^oͅ:ch (L192a Siebengewald)
|
boog [RND]
III-3-2
|