| 24649 |
bloemknop |
bot:
bot (P120p Alken, ...
P120p Alken)
|
bot, knop [ZND 34 (1940)] || knop [ZND 34 (1940)]
III-4-3
|
| 26512 |
blokje |
blok:
blǫk (P120p Alken)
|
Het blokje hout dat tegen de speelman slaat en via een koord de bel in beweging brengt. Zie ook de toelichting bij het lemma ɛbelɛ.' [Coe 146; Grof 171]
II-3
|
| 21510 |
blussen |
blussen:
blusschen (P120p Alken)
|
blussen [ZND 23 (1937)]
III-3-1
|
| 17881 |
bluts |
bluts:
bluts (P120p Alken)
|
Deuk: een buiging in een effen oppervlak door een stoot veroorzaakt (buts, duts, bluts, dumpel) [N 108 (2001)]
III-1-2
|
| 26341 |
bodem, bedding |
bodem:
bǫjǝm (P120p Alken)
|
De bodem, de bedding van de beek. [Jan 25; Coe 17; Grof 29]
II-3
|
| 21300 |
boek |
boek:
būək (P120p Alken)
|
boek [ZND 44 (1946)]
III-3-1
|
| 22391 |
boek kaarten |
pak:
pāāk (P120p Alken)
|
alle kaarten bij elkaar die één speler in de hand heeft [boek] [N 112 (2006)]
III-3-2
|
| 32982 |
boekweit |
boekweit:
bogǝt (P120p Alken),
bukwęi̯t (P120p Alken)
|
Fagopyrum esculentum Moench. Een graansoort die gemakkelijk groeit op weinig vruchtbare grond. Boekweit kent geen aren; de korrels hangen in trosjes aan vertakkingen van de stengel. Het zaad is licht en wordt zeer dun gezaaid, slechts 20 kg per hectare. De samenstelling boekweit, -letterlijk "beuke-tarwe" (boek is wisselvorm van beuk), vanwege de drievlakkige vrucht- is kennelijk al snel ondoorzichtig geworden, temeer omdat het element ''weit'' voor "tarwe" in het zuiden van het Nederlandse taalgebied tot de uiterste oostrand beperkt was (zie het lemma ''tarwe'' (1.2.8) met kaart 8). Er zijn dan ook talrijke contractie-vormen ontstaan; het WNT geeft: boekeit, boeket, boekent. In de XVe eeuw is het gewas vanuit Aziē naar Europa ingevoerd; de eerste attestatie in het Nederlandse taalgebied dateert van 1440. De zegsman van K 278 merkt op: "Boekweit en koolzaad werden gewoonlijk alleen op het veld gedorst omdat het geen vervoer verdragen kon." Volgorde van de varianten 1) twee volledige syllaben 2) tweede syllabe toonloos 3) n-epenthese in tweede syllabe. Zie afbeelding 1, f.' [JG 1a, 1b; L 1 a-m; L lijst graangewassen, 1; R 3, 26; S 4; Wi 18; monogr.]
I-4
|
| 26631 |
boekweitdoppen |
boekweitkaf:
boekweitkaf (P120p Alken)
|
Zemelen van boekweit. [JG 1b; N Q, 15; monogr.]
II-3
|