| 33191 |
aanaardploeg |
aardappelploeg:
ē̜rpǝlplōx (L292p Heythuysen)
|
Een lichte soort ploeg door paardekracht getrokken, die open voren trekt, met een schaar "in de vorm van een varkenssnuit" (zegsman van L 328) of met twee scharen ruggelings tegen elkaar geplaatst, die de grond naar beide zijden wegschuift, tegen de rij aardappelplantjes aan. Met hetzelfde stuk gereedschap kunnen ook de voren worden getrokken waarin gepoot kan worden. Soms geeft de zegsman dat ook uitdrukkelijk aan. Er kan evenwel ook met een normale, d.w.z. éénscharige, ploeg worden gepoot; zie de algemene toelichting bij de paragraaf over het poten. Ook wanneer door de zegsman in het midden is gelaten of de aanaardploeg met paardekracht of door mankracht (zie het lemma Aanaardhandploeg) wordt voortgetrokken, is de opgave hier ondergebracht. In enkele plaatsen in het zuidwesten is wel opgegeven dat er met de ploeg werd aangeaard, zonder dat evenwel het woord voor die ploeg werd opgegeven, dat zijn P 113, 115, 119, 173, 176, 176a, 177, 177a, 180, 187, Q 76 en 79a. [N 12, 25; N J, 8b; JG 1c; monogr.; add uit N 11, 30, 31; N 12, 24]
I-5
|
| 29964 |
aanbinder |
aanbinder:
ān˱benjǝr (L292p Heythuysen)
|
Houten paal die horizontaal aan de staanders wordt gebonden. Op de aanbinders komen korte paaltjes te liggen, de zgn. 'kortelingen', die aan één eind op de aanbinder dragen en aan de andere kant in de daarvoor uitgespaarde steigergaten in de muur. Wanneer bij het bevestigen van de aanligger aan de staander gebruik wordt gemaakt van touwen, wordt onder de aanbinder op de staander een steigerklos aangebracht. Zie ook afb. 17. Zie voor het woordtype 'schachelrute' ook RhWb vii, kol. 831, s.v. 'Schachelrute'. [N 32, 2b; monogr.]
II-9
|
| 25598 |
aanbrengen van gaatjes in het deegbrood |
pikken:
pekǝ (L292p Heythuysen),
steken:
štē̜kǝ (L292p Heythuysen)
|
Met behulp van een vork, een plank met spijkers of ijzeren tanden, een houtje, een spijker of simpelweg een vinger worden gaatjes in het deegbrood aangebracht. [N 29, 42; N 29, 30b; monogr.]
II-1
|
| 25067 |
aandeel, part |
deel:
deil (L292p Heythuysen),
part:
paart (L292p Heythuysen)
|
het deel van het geheel dat men krijgt [garant, rantsoen, part, portie, deel] [N 91 (1982)]
III-4-4
|
| 21470 |
aangeven, verklikken |
verklappen:
verklappe (L292p Heythuysen),
verraden:
verraoje (L292p Heythuysen)
|
klikken; Welk woord gebruikt u in uw dialect voor het doorvertellen aan vader, moeder of onderwijzer van iets, waarvoor een ander kind straf kan krijgen? [DC 48 (1973)]
III-3-1
|
| 18883 |
aanhoudend klagen |
neulen:
nēūlen (L292p Heythuysen)
|
aanhoudend morren en klagen [neuriën] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 25243 |
aanhoudend regenen |
kwakelen:
kwakelen (L292p Heythuysen)
|
voortdurend regenen [knoeien] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 21847 |
aanhoudend vragen |
bedelen:
bèdelen (L292p Heythuysen),
zaniken:
zaneken (L292p Heythuysen)
|
aanhoudend vragen om iets te krijgen [kutten] [N 87 (1981)] || alsmaardoor blijven vragen [maren] [N 87 (1981)]
III-3-1
|
| 25096 |
aanrijgen |
invamen:
invèmen (L292p Heythuysen),
rijgen:
riegen (L292p Heythuysen)
|
tot een snoer verenigen [ritsen, resemen, rijgen] [N 91 (1982)]
III-4-4
|
| 32776 |
aanspanningspunt, kam van de eg |
kam:
ka.mp (L292p Heythuysen)
|
Het vooreinde, de kam of een ander onderdeel van de eg, waaraan de egketting of de trekhaak daarvan bevestigd wordt. Zie de afb. 57 en 58. [JG 1a + 1b add.; N 11A, 156a + b; monogr.]
I-2
|