| 32999 |
zaad, zaaigoed |
zaad:
zǭt (Q204a Mechelen),
zaadgoed:
zǭt˲gōt (Q204a Mechelen),
zaamgoed:
zomgōt (Q204a Mechelen)
|
Hetgeen men uitstrooit, zaait op het land; de verzamelnaam. Zie voor het enkelvoudige begrip "zaadje" achterin het lemma. Vergelijk ook het lemma graankorrel (2.6). De typen gezaads en gezaams worden voornamelijk gebruikt voor (tuin)zaden. (m) achter de plaatscode geeft aan dat uitdrukkelijk is opgegeven dat ''zaad'' er een "de-woord" is. [N M, 22; JG 1a, 1b; Wi 5; RND 111; monogr.]
I-4
|
| 32779 |
zaadeg |
zaad[eg]:
zǫt˱[eg] (Q204a Mechelen),
zǭt˱[eg] (Q204a Mechelen
[(vierkant)]
)
|
Met zaadeg wordt de eg bedoeld waarmee men het (meestal met de hand) gezaaide graan in de aarde werkt. Daarvoor had men vroeger vaak een aparte driehoekige, vierkante of trapeziumvormige houten eg, die later geheel in ijzer was uitgevoerd. Als zaadeg werd in latere tijden een combinatie van 3 of 4 eggetjes gebruikt. Als men voor de verschillende egwerkzaamheden maar één eg ter beschikking had, spande men deze bij het ondereggen van zaak "bot" aan. Voor zover er bijzonderheden omtrent de vorm (‚àÜ, vierkant, –î ), het materiaal en het aantal tanden van deze eg werden opgegeven, zijn deze achter de betrokken plaatsnummers vermeld. Voor zaadeg opgegeven benamingen die meer op de vorm van deze eg wijzen of op het materiaal waaruit deze vervaardigd is, zijn aan het einde van het lemma geplaatst. Wat bedoeld wordt met ''eg'' en ''eg'' is aangegeven in de toelichting bij het lemma ''eg''.' [JG 1a + 1b + 1c + 2c; N 11, 71; N 11A, 159; N J, 10 add.; N P, 15 + 16 add.; A 13, 16b; div.; monogr.]
I-2
|
| 27431 |
zaag |
zeeg:
zē̜x (Q204a Mechelen),
zɛ̄x (Q204a Mechelen)
|
Snijwerktuig, dat bestaat uit een platte strook staal die aan één zijde van tanden voorzien is. De strook is bevestigd in een handvat of in een spanraam. Zie ook de lemmata ɛhandzaagɛ en ɛspanzaagɛ.' [S 45; L 8, 101; N 53, 1a; monogr.]
II-12
|
| 25463 |
zaag waarmee men de ribben in stukken zaagt |
knokezaag:
knōkǝ zējx (Q204a Mechelen)
|
[N 28, 105]
II-1
|
| 31788 |
zaagbankje, zaagbok |
bankje:
bɛŋkškǝ (Q204a Mechelen)
|
Laag bankje, waarop men bij het zagen het hout laat rusten. Zie ook afb. 29. [N 53, 31; monogr.]
II-12
|
| 31748 |
zaagblad |
blad:
blat (Q204a Mechelen),
zegenblad:
zē̜gǝblat (Q204a Mechelen)
|
Het getande, platte metalen gedeelte van een zaag. [N 53, 2b; N 53, 8c; N I, 1c; monogr.]
II-12
|
| 32007 |
zaagblokje |
aanslag:
`āšlāx (Q204a Mechelen),
houten klos:
hōtǝ klǫs (Q204a Mechelen),
stootblokje:
štuǝt˱bløkškǝ (Q204a Mechelen)
|
Een houten blokje dat draaibaar aan de zijkant van het werkbankblad is aangebracht en dient om er een te zagen werkstuk tegen aan te drukken. Zie ook afb. 113. [N 53, 208p; N 53, 211; monogr.]
II-12
|
| 31755 |
zaaglade |
kap:
kap (Q204a Mechelen)
|
De ijzeren strip die ter versteviging aan de bovenzijde van het zaagblad van een kapzaag of toffelzaag is aangebracht. [N 53, 3b]
II-12
|
| 31435 |
zaagmachine |
zeegmachine:
zē̜xmašiŋ (Q204a Mechelen)
|
In het algemeen een machine waarmee gezaagd wordt. [N 53, 15]
II-12
|
| 31804 |
zaagsel |
zeegmeel:
zē̜xmē̜l (Q204a Mechelen),
zē̜ǝxmē̜ǝl (Q204a Mechelen)
|
Het poedervormig houtafval dat bij het zagen ontstaat. [N 38, 10; N 50, 91a; N 53, 29a; monogr.]
II-12
|