| 34283 |
aardappelmolen |
aardappelmolen:
ęrpǝlmø̄lǝ (Q197p Noorbeek),
brijtselmachine:
bretsǝlmǝšiŋ (Q197p Noorbeek),
kwetsmachine:
kwetšmǝšiŋ (Q197p Noorbeek)
|
De aardappelmolen is het werktuig waarmee men de gekookte aardappelen tot puree maalt. [N 18, 134; monogr.]
I-11
|
| 33209 |
aardappelraper |
raper:
rāpǝr (Q197p Noorbeek)
|
Degene die de aardappelen opraapt. [N 12, 22b; monogr.]
I-5
|
| 33211 |
aardappelriek, algemeen |
aardappel(en)riek:
ɛrpǝlrēk (Q197p Noorbeek),
ɛrpǝlrē̜ǝk (Q197p Noorbeek)
|
Riek met bolletjes ("kogeltjes") aan de uiteinden van de tanden, om aardappelen mee te verplaatsen, maar ook wel gebruikt om te rooien. Doorgaans heeft de aardappelriek negen tanden, de bietenriek zes, die wat verder uit elkaar staan, en de speciale riek om te rooien vier of vijf. Soms zijn de tanden van de laatste plat (en dan lijkt deze sterk op de Voerriek), terwijl die van de algemeen gebruikte riek rond zijn. Vergelijk ook het lemma Mestriek in aflevering I,1, blz. 8-10 en het lemma Bietenrek in deze aflevering. [N 18, 25a, 25b en 58; JG 1c, 2c; A 28, 3a; Lu 6, 3a; monogr.]
I-5
|
| 33208 |
aardappelrooier |
steker:
stē̜kǝr (Q197p Noorbeek)
|
Degene die de aardappelen uitsteekt. De regelmatige voorvoegsels aardappel- en patatte- zijn weggelaten. [N 12, 22a; monogr.]
I-5
|
| 33164 |
aardappelstruik |
struik:
štrūk (Q197p Noorbeek)
|
Het geheel van de aardappelplant of aardappelbos: wortels, stengels. bladeren en bloemen. In het lemma en op de kaart is aangetekend waar zich de opvallende monoftong /u/ bevindt in struik, terwijl men een diftong of palatalisering zou verwachten; zie Stevens 1951, 249. Voor de fonetische documentatie van de typen aardappel en patat, zie het lemma Aardappel. [N 12, 5; JG 1a, 1b; A 23, 17c; Lu 1, 17c; monogr.]
I-5
|
| 33197 |
aardappelwiedhak |
aardappelhaak:
ɛrpǝlhǭk (Q197p Noorbeek)
|
De hak die gebruikt wordt bij het wieden van een aardappelveld. Vaak is het hetzelfde stuk gereedschap als de aanhooghak. De zegsman van L 290 merkt op: "een door de smid omgebogen riek". Vergelijk ook het lemma Kromme Riek. Ook de mesthaak wordt voor dit doel benut; het is uitdrukkelijk opgegeven in: L 324, 378, 420, 0426, Q 39, 71, 111, 192, 198. Zie voor de fonetische documentatie het lemma Mesthaak in aflevering I.1, pag. 12. [N 12, 35; N 18, 58; monogr.]
I-5
|
| 33482 |
aardbei |
aardbes:
ideosyncr.
erd-bees (Q197p Noorbeek),
elber:
elbére (Q197p Noorbeek),
erbel:
ēͅrbəl (Q197p Noorbeek),
ideosyncr. additie bij vraag 140
eerbele (Q197p Noorbeek)
|
[DC GV (1935) M]De bekende, fris smakende rode vrucht van de aardbeienplant (aadbissem, aardbeer, aardbees, jaarbees, aardbezie, freis). [N 82 (1981)], [N 82 (1981)]
I-7
|
| 18905 |
aarden |
aarden:
(Eijsden!).
aarde (Q197p Noorbeek),
heemvoelen:
hèèm veule (Q197p Noorbeek)
|
zich op een andere plaats waar men zich gevestigd heeft, thuis gaan voelen [aarden, de aard krijgen] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 24448 |
aardrups, larve van de nachtvlinder |
rups:
roepsj (Q197p Noorbeek),
röps (Q197p Noorbeek)
|
grauwe aardrups, larve van de nachtvlinder, die in de rusttoestand ligt opgerold in de vorm van de letter C [N 26 (1964)]
III-4-2
|
| 19283 |
aarzelen |
twijfelen:
twiefele (Q197p Noorbeek)
|
uit besluiteloosheid zich weerhouden, niet goed durven [aarzelen, dubben, teutelen, pieraarzen, dobben] [N 85 (1981)]
III-1-4
|