| 33890 |
zwarte staar |
staar:
štār (Q204a Mechelen)
|
Deze vorm van staar, waarbij het netvlies en de oogzenuw verlamd zijn, openbaart zich door blindheid en onbeweeglijkheid van de pupil bij verschillend licht. Het oog behoudt wel zijn natuurlijke kleur, vorm en glans, zodat een leek de kwaal gewoonlijk niet of eerst laat vaststelt, maar de kenner ontdekt haar aan de strakke uitdrukking van het paard met "staande ogen" en de onbeweeglijkheid van de pupil. [A 48A, 39b; N 52, 26]
I-9
|
| 19541 |
zwavelstok |
zwavelstek:
zwèèvelstek (Q204a Mechelen),
zwegel:
schwëgel (Q204a Mechelen)
|
zwavelstokken, de vroegere lucifers (zwevelstok, -stek, sollefert, solverstekske) [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 24930 |
zwavelx |
zwagel:
ps. of gewoon letterlijk overnemen: ?wäg\\l?
žwɛgəl (Q204a Mechelen)
|
zwavel [DC 02 (1932)]
III-4-4
|
| 33995 |
zweep |
smik:
šmek (Q204a Mechelen)
|
Voorwerp om het paard aan te drijven, bestaande uit een steel (cf. lemma Steel) en een snoer (cf. lemma Snoer). [JG 1a, 1b, 2b, 2c; L 8, 141; L 14, 31; L B2, 244; N 13, 94; S 47; Wi 5, 10; monogr.]
I-10
|
| 34214 |
zweep van de koeherder |
smik:
šmek (Q204a Mechelen)
|
Zweep om bijvoorbeeld de koeien naar de stal te brengen. [N 18, 146]
I-11
|
| 18056 |
zweet |
zweet:
sjweet (Q204a Mechelen),
sjwèjt (Q204a Mechelen),
zjweet (Q204a Mechelen)
|
zweet [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 22826 |
zwemmen |
zwemmen:
sjwimme (Q204a Mechelen),
sjwumme (Q204a Mechelen)
|
zwemmen [SGV (1914)] || Zwemmen. [DC 38 (1964)]
III-3-2
|
| 29638 |
zwenghout |
knuppelen:
knø̜pǝlǝ (Q204a Mechelen)
|
Dwarshout dat aan de voorkant van kar- of wagenbodem (bij de wagen eventueel ook aan de dissel) is bevestigd en waaraan de hachten of trekkettingen van het paard vastgemaakt worden. Volgens een informant wordt het trekhout "alleen dan bij de kar gebruikt als het paard de haam tijdelijk niet kan dragen, en het borsttuig moet gebruiken, waarbij trekhout niet gemist kan worden". Informanten uit K 314, L 294 en Q 176a melden ook dat het trekhout zelden of nooit bij de kar gebruikt wordt - bij een kar met berries gaat het ook niet -, maar wel bij de wagen. Ook aan de ploeg en de eg kan een dergelijk dwarshout gehangen worden. De benamingen hiervoor stemmen overeen met die voor het zwenghout voor de wagen. De hier opgenomen kaart is gebaseerd op het materiaal van dit lemma en van het lemma zwenghout en spoorstok in wld I.2. [N 17, 69a; N G, 65a; monogr]
I-13
|
| 32841 |
zwenghout, spoorstok |
knuppel:
knø ̞pǝl (Q204a Mechelen),
ploeghaam:
plōxhām (Q204a Mechelen),
toghaam:
toxhām (Q204a Mechelen),
tǫu̯xhām (Q204a Mechelen)
|
Het dwarshout waaraan van voren de strengen of trekkettingen van het paard bevestigd zijn en dat van achteren aan een akkerwerktuig (ploeg, eg, e.d.) gekoppeld is. Zie afb. 98. [JG 1b + 1c + 1d + 2c; JG 2b-4, 3; N 11, 34a; N 11A, 103 + 103e; N 17, 69a add.; L 34, 11 add.; L 49, 26 add.; A 30, 26 add.; G 1, 26 add.; div.; monogr.]
I-2
|
| 18045 |
zweren, etteren |
zweren:
sjwäre (Q204a Mechelen, ...
Q204a Mechelen)
|
etteren [SGV (1914)] || zweren (etteren) [SGV (1914)]
III-1-2
|