| 33316 |
boerderij, algemeen |
boerderij:
būrdǝrēi̯ (Q211p Bocholtz),
boerending:
burǝdeŋk (Q211p Bocholtz),
hof:
hof (Q211p Bocholtz),
hǭf (Q211p Bocholtz)
|
Het gehele complex, alle opstallen te samen genomen. De oorspronkelijke betekenis van hof is "binnenhof, omheinde ruimte"; hier is sprake van ellips uit hofstede, "hoeve". Onder bedrijf is de specifieke betekenis van "boerenbedrijf" te verstaan; het algemene gedoen heeft ook diezelfde specifieke betekenis. De betekenis van labeur en labeuring is hier het gehele complex van het boerenbedrijf, vaak met de bijbetekenis van "waar zwaar werk wordt gedaan"; vergelijk de lemma''s "boeren" (1.1.8) en "werken op de boerderij" (1.3.10). Vele benamingen die voor de boerderij in het algemeen zijn opgegeven, zoals winning en hof, komen ook terug onder de specifieke boerderijnamen, zoals "eigen hoeve" en "pachthoeve". De geografische uitgebreidheden van deze termen verschillen van begrip tot begrip. Zie de betrokken lemmata van deze paragraaf. Staai is oorspronkelijk de benaming van een bepaalde boerderij bij het veer in Wanssum; de benaming correspondeert aan stade, een afleiding van staan. Bij schans wordt aangetekend: "hoeve met water rondom"; bij kraam: $$speciale betekenis$$ "boerderij". Munkhof correspondeert met monnikhof, te verstaan als "abdijhoeve". Kaart 1 is een verzamelkaart; ook de samenstellingen met hof,geleg, plaats en winning van het lemma "grote boerderij" (1.1.2) zijn erin ondergebracht. [A 10, 2a; A 11, 4; L 1, a-m; L 12, 1; L 22, 1; L 38, 20 en 22; S 4; Wi 4; monogr.; add. uit N 5A, 95; L 37, 11a]
I-6
|
| 33322 |
boeren |
labeuren:
labø̄rǝ (Q211p Bocholtz)
|
Het uitoefenen van het boerenbedrijf; voor de opgaven labeuren doorgaans met de speciale connotatie van zware lichamelijke arbeid. Andere bijzonderheden zijn bij de opgaven zelf vermeld. Voor Q 20, 101, 113 en 253 is aangetekend dat uitspannen (ūtɛ̄panǝ) wordt gebruikt voor het "ophouden met boeren"; in Q 101 wordt bovendien voor "beginnen met boeren" de term zich aanspannen (zix ānɛ̄panǝ) opgegeven. Zie ook kaart 5. [L 37, 11c; monogr.; add. uit N 5A, 95a]
I-6
|
| 20681 |
boerenkool |
kool:
Syst. Veldeke
kuul (Q211p Bocholtz)
|
Boerenkool (boeremoes?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 20682 |
boerenkoolstamppot |
kool ondereen:
Syst. Veldeke
kuul ongeree (Q211p Bocholtz)
|
Stamppot van aardappelen en boerenkool [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 20728 |
boerenvlaai |
vladem:
Syst. Veldeke
vlaam (Q211p Bocholtz)
|
Grote boerenvla (vlaam?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 24123 |
boerenzwaluw, zwaluw |
zwalber:
šw‧oͅl(ə)bər (Q211p Bocholtz),
žwɛlbərə (Q211p Bocholtz)
|
zwaluw || zwaluw (mv.) [RND]
III-4-1
|
| 21605 |
boete |
boete:
boes (Q211p Bocholtz)
|
Boete [de boes]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 17633 |
boezem |
boezentem:
boezentem (Q211p Bocholtz)
|
boezem, ruimte tussen de borsten [N 10c (1961)]
III-1-1
|
| 18209 |
boezeroen |
kiel:
keel (Q211p Bocholtz),
stoep:
sjtuup (Q211p Bocholtz),
werkhemd:
boezeroen
werəkhemp (Q211p Bocholtz),
werkstoep:
werkkiel
werəkžtuub (Q211p Bocholtz)
|
boezeroen, blauwlinnen of katoenen (boeren)overhemd [boezeloen, bazeoren, bazzeroel] [N 23 (1964)] || Hoe noemt men den boezeroen of katoenen werkkiel? [DC 09 (1940)]
III-1-3
|
| 34655 |
bok van het rijtuig |
bok:
bǭk (Q211p Bocholtz)
|
Zitplaats voor de koetsier of de voerman. Alleen bij het rijtuig vormt de bok een vast onderdeel. Bij de kar en de wagen wordt soms een plank tussen de berries gelegd die als geïmproviseerde zitplaats dient. Uit vragenlijst N 101, waar gevraagd werd naar de zitplaats van de voerman van een rijtuig, kwamen vrijwel uitsluitend opgaven van het type bok. [N 17, 38a-b + 40 + add; N G, 58d; N 101, 18a; monogr.]
I-13
|