e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... dialect=L286p plaats=Hamont

Overzicht

Gevonden: 4263

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
aardappelrooier opsteker: ǫpstē̜kǝr (Hamont) Degene die de aardappelen uitsteekt. De regelmatige voorvoegsels aardappel- en patatte- zijn weggelaten. [N 12, 22a; monogr.] I-5
aardappelschil schil: sxęl (Hamont) Het velletje van de vrucht van de aardappel. [JG 1a, 1b; monogr.] I-5
aardappelstruik bos: bǫ.s (Hamont) Het geheel van de aardappelplant of aardappelbos: wortels, stengels. bladeren en bloemen. In het lemma en op de kaart is aangetekend waar zich de opvallende monoftong /u/ bevindt in struik, terwijl men een diftong of palatalisering zou verwachten; zie Stevens 1951, 249. Voor de fonetische documentatie van de typen aardappel en patat, zie het lemma Aardappel. [N 12, 5; JG 1a, 1b; A 23, 17c; Lu 1, 17c; monogr.] I-5
aardappelwiedhak aardappelhaak: ɛ̄rǝpǝlhǭk (Hamont), handcultivator: hāntkultǝfǭǝtǝr (Hamont) De hak die gebruikt wordt bij het wieden van een aardappelveld. Vaak is het hetzelfde stuk gereedschap als de aanhooghak. De zegsman van L 290 merkt op: "een door de smid omgebogen riek". Vergelijk ook het lemma Kromme Riek. Ook de mesthaak wordt voor dit doel benut; het is uitdrukkelijk opgegeven in: L 324, 378, 420, 0426, Q 39, 71, 111, 192, 198. Zie voor de fonetische documentatie het lemma Mesthaak in aflevering I.1, pag. 12. [N 12, 35; N 18, 58; monogr.] I-5
aardappelziekten krol: krǭl (Hamont), pokken: pǫkǝn (Hamont) Door de intensieve cultuur van aardappelen en omdat men de pootaardappelen won uit de oogst van eigen veld van het jaar ervoor, was de aardappelplant bijzonder vatbaar voor allerlei ziekten. Het aantal ziekten is dan ook zeer groot en het aantal opgaven voor aardappelziekten navenant. Aan de hand van de opgaven is hier de volgende indeling aangehouden: schimmel- en bacterieziekten, virusziekten en voedingsziekten, telkens, waar mogelijk met enkele onderafdelingen. De bijzonderheden worden in het corpus van het lemma gegeven. Vergelijk ook het WBD, I, aflevering 8, 1478-1480. [N 12, 8; monogr.] I-5
aardbei aardbei: êrdbie (Hamont), aardbezie: ārdbēzi* (Hamont), hennenbeer: hennəbēr (Hamont), henəbēər* (Hamont), hensbeer: hensberə (Hamont) [DC GV (1935) M] [ZND 19A (1936)]aardbei I-7
aardbeienvlaai aardberenvlaai: Syst. Frings  ēͅrt˂bē(ə)rəvlōͅi̯ (Hamont), henəbē(ə)rəvlōͅi̯ (Hamont), henəbērənvlōͅi̯ (Hamont), ɛrt˂bērənvlōͅi̯ (Hamont) Vla met vulling van aardbeien [N 16 (1962)] III-2-3
aarden pot aarden pot: ē̜rǝn pǫt (Hamont), aarden teil: ē̜rǝn tē̜l (Hamont), stenen pot: st ̇ī̄nǝ pǫt (Hamont), stiǝnǝ pǫt (Hamont), steneren pot: stī̄ǝnǝrǝ pǫt (Hamont) Aarden pot, bleekbruin van kleur. Dorren (Valkenburgs Woordenboek) merkt op pag. 15 over de term baar op: ø̄̄Naar de grootte onderscheidt men één-, twee- en drieschildersbaren, wijl ze gemerkt zijn met één, twee of drie schildjes (reliefstempels), met een inhoud van circa 20, 30 en 40 liter.ø̄̄ De driekroonse pot was een verglaasde pot voor het inmaken van zuurkool, braadworst en bonen. De pot was gemerkt met drie kroontjes en had een inhoud van 20 tot 50 liter. Het woordtype driekronenpot duidt waarschijnlijk een vergelijkbare pot aan. Zie hiervoor ook de toelichting bij het lemma ɛstroopvatɛ in wld II.2, pag. 59.' [N 49, 103b; L 1a-m; L 32, 15a; L 32, 15b; R 3, 5; S 1; monogr.] II-8
aardewerk aarden potten: meervoud  ēͅrdəpø&#x0304t (Hamont) aardewerk (eerdegoed, gleiwerk) [N 20 (zj)] III-2-1
aars kont: kǫ.nt (Hamont) [JG 1a, 1b; N 8, 13, 32.9 en 35] I-9