| 17883 |
zwaaien |
swouteren:
vgl. WNT wouteren - walteren, woiteren, wuiteren. Freq. van wouten (I).
sjwaaljtere (Q020p Sittard)
|
zwaaien [SGV (1914)]
III-1-2
|
| 23561 |
zwaaien met het wierookvat |
zwengelen:
sjwingele (Q020p Sittard)
|
(met) het wierookvat zwaaien. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 29944 |
zwaaihaak |
werphaak:
wɛrfhǭ.k (Q020p Sittard),
zweihaak:
šwɛjhǭ.k (Q020p Sittard)
|
Winkelhaak waarvan de benen ten opzichte van elkaar beweegbaar zijn, zodat men er scherpe, rechte en stompe hoeken mee kan afschrijven en kan controleren. Zie ook afb. 105 en vgl. het lemma ɛzwaaihaakɛ in Wld II.9, pag. 11-12 en Wld II.11, pag. 57-58. De kuiper gebruikt de zwaaihaak onder meer tijdens het opzetten, het overeind zetten van de duigen in een voorlopige kopband. Hij kan dan met de zwaaihaak controleren of het vat de juiste stand behoudt. Zie ook het lemma ɛhet vat opzettenɛ.' [N 53, 189; N E, 27; N G, 18b; monogr.]
II-12
|
| 24284 |
zwaan, algemeen |
zwaan:
sjwaan (Q020p Sittard)
|
zwaan
III-4-1
|
| 33836 |
zwaar paard |
bonk:
boŋk (Q020p Sittard)
|
Zwaargebouwd paard, geschikt voor het veldwerk of als trekdier. Zie afbeelding 7. [JG, 2c; N 8, 62d, 62e en 64b]
I-9
|
| 21407 |
zwaard |
zwaard:
sjwaard (Q020p Sittard)
|
zwaard (wapen) [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 19459 |
zwabber |
zwabber:
sjwabber (Q020p Sittard)
|
Dweil aan een steel gebonden (zwabber, dweil, aftrekker) [N 79 (1979)]
III-2-1
|
| 18160 |
zwachtel |
windel:
winjel (Q020p Sittard)
|
Zwachtel: lange, smalle strook dun linnen of verbandgaas bijv. voor het verbinden van een wond (windel, vees). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 32864 |
zwad, houw |
gemade/gemaai:
gǝmā (Q020p Sittard),
made/maai:
māi̯ (Q020p Sittard),
zwaard:
šwārt (Q020p Sittard)
|
De hieronder opgenomen woorden zijn van toepassing op de hoeveelheid gras die de maaier met één slag van de zeis afmaait en die links van hem blijft liggen. Het Algemeen-Nederlandse woord zwad betekent zowel deze reep afgemaaid gras alsook de regel of rij gras die op het veld ontstaat als men een baan gemaaid heeft. Dit laatste begrip, de regel afgemaaid gras, komt in het volgende lemma ter sprake, onder de titel ''gezwad''. In sommige streken zijn de volksnamen voor beide onderscheiden begrippen aan elkaar gelijk. Deze gevallen zijn op kaart 9 aangegeven. Bij sommige woorden, zoals schaar, riem, zeissel, springt het betekeniselement "hoeveelheid, opbrengst" in het oog. Bij schob denkt men in de eerste plaats aan de graanoogst; daar betekent het doorgaans de hoeveelheid aren die men voor een halve schoof met één slag van de zicht of de zeis afmaait; hier is het waarschijnlijk overdrachtelijk gebruikt. Zie ook het lemma ''rij'', ''wiers''. Voor de volledigheid van dit kleine woordveld vergelijke men ook het lemma ''graanzwad'' in de aflevering over de Akkerbouw.' [N 14, 92; JG 1a; A 16, 1a; Lu 1, 16 add.]
I-3
|
| 32917 |
zwaden spreiden |
spreiden:
špręi̯ǝ (Q020p Sittard)
|
Het uiteengooien van de versgemaaide regels gras. Het voorwerp van de overgankelijke werkwoorden is steeds: gezwaden of gras. [N 14, 97a; JG 1a, 1b, 2c; monogr.]
I-3
|