e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Heerlerheide

Overzicht

Gevonden: 2155

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
afloeren, bespieden afkijken: aafkieke (Heerlerheide), afloeren: aafluere (Heerlerheide), spinzen: spīēnze (Heerlerheide) kijken: afloeren [aafvinke] [N 10 (1961)] III-1-1
afscheiding als teken van hengstigheid lekel: lēǝi̯kǝl (Heerlerheide  [(geelbruine afscheiding)]  ), veem (vademen): vēǝm (Heerlerheide) [N 8, 45, 46 en 48] I-9
afschieten, ontsteken afdraaien: āfdriǝnǝ (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), afschieten: āfšētǝ (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]) De met springstof geladen schietgaten tot ontploffing brengen. [N 95, 412; monogr.; N 95, 442 add.] II-5
afslag afslag: āfšlāx (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Emma]) Hoop kool- of ertsbrokken, ontstaan door het schieten. [N 95, 451; N 95, 429; monogr.; Vwo 50] II-5
afsluiting van een remhelling prelbok: pręlbok (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Domaniale]) Afsluitboom aan de voet van een remhelling die dient om op hol geraakte wagens, die door de grote snelheid die zij kunnen ontwikkelen veel schade kunnen aanrichten, op te vangen. [N 95, 687; monogr.] II-5
afstand tussen de ondersteuningen bouwafstand: bǫwafštant (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Domaniale, Wilhelmina]) De afstand in meters of centimeters tussen de ondersteuningen onderling. Door middel van schoren, welke tussen de ondersteuningen worden bevestigd, wordt deze afstand gehandhaafd. In de mijn van Zolder staan de ondersteuningen volgens de invuller uit K 361 op 80 cm van elkaar. [N 95, 369; monogr.] II-5
afsteker afsteker: afstēkǝr (Heerlerheide), opsteker: opsteker (Heerlerheide) Bij het bergen van de oogst in de schuur zijn altijd twee, soms ook drie personen betrokken. De afsteker (dit lemma) werpt de schoven van de oogstkar naar beneden; de tasser (lemma ''tasser in de schuur'', 5.1.13) tast de schoven op in het schuurvak. Als de afstand tussen de afsteker en de tasser te groot is geworden wanneer men al hoog is gevorderd op de tas, worden de schoven door een derde persoon (lemma ''bijgooier'', 5.1.14) doorgegeven. Dit lemma bevat de benamingen voor degene die de schoven van de kar af aanreikt aan degene die stapelt, of eventueel aan de tussenpersoon. Normaal gesproken is dit een neergaande beweging (af-). Sommige opgaven bevatten het voorvoegsel op-; hierbij moet wel gedacht worden aan een hoger dan de wagen gelegen graanstapel. [N 15, 47; monogr.] I-4
aftrekken, uitwinnen uitdraaien: ut˱drīi̯ǝ (Heerlerheide) Na het inkappen rolt de maaier met de mathaak de halmen samen en haalt ze naar zich toe. Het is de "tweede fase" van de zichtbehandeling. Zie de algemene toelichting bij deze paragraaf en bij het lemma ''afleggen'' (4.4.3) bij het maaien met de zeis. [N 15, 16g; JG 1a, 1b, 1c, 2c; A 23, 16.2; L 48, 34.2; Lu 2, 34.2; monogr.; add. uit N 15, 16i] I-4
aftuigen afspannen: āfšpanǝ (Heerlerheide), aftuigen: āftȳgǝ (Heerlerheide) Het paard van het trektuig ontdoen door de verschillende delen van het paardetuig los te gespen en af te nemen. [JG 1b; N 8, 97b] I-10
afvalleer afval: af˲vāl (Heerlerheide) De snippers leer die overblijven van het uitsnijden van de pasklare stukken. [N 60, 48] II-10