| 34201 |
miltvuur |
klem:
klęm (P174p Velm),
koolsvuur:
koǝlsvȳr (Q211p Bocholtz),
koolvier:
kø̄lvii̯ǝr (Q002p Hasselt),
kø̄ǝlvīr (Q002p Hasselt),
koolvuur:
kōǝlvȳr (Q158p Riksingen),
koolziekte:
kō.lzekdǝ (P046p Linkhout),
koudvuur:
kātvyǝr (Q078p Wellen),
lopend vuur:
luǝpǝnt fyr (P048p Halen),
milt:
melt (Q077p Hoeselt, ...
Q093p Rosmeer,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
miltvier:
meltfīr (Q004p Gelieren Bret),
meltvir (P050p Herk-de-Stad),
meltvīǝr (Q003p Genk),
mē̜ltvir (Q072p Beverst),
miltvuur:
me.ltfȳr (L314p Overpelt),
meljtjfȳr (L430p Einighausen, ...
L424p Meeswijk),
meljtjvyr (L422p Lanklaar),
meljtjvȳr (Q035p Brunssum, ...
Q007p Eisden,
L330p Herten,
L434p Limbricht,
L377p Maasbracht,
L332p Maasniel,
L383p Melick,
L382p Montfort,
Q033p Oirsbeek,
L329p Roermond,
L373p Roosteren,
Q020p Sittard,
L331p Swalmen,
Q014p Urmond),
meljtjvø̄r (L324p Baexem, ...
L320a Ell,
L326p Grathem,
L322p Haelen,
L291p Helden,
L292p Heythuysen,
L325p Horn,
L321p Neeritter,
L322a Nunhem,
L290p Panningen,
L318b Tungelroy,
L289p Weert),
meljtjvø̄rǝ (L374p Thorn),
meljtjvēr (L368b Waterloos),
meltfȳr (L282p Achel, ...
K361a Boekt Heikant,
Q096c Neerharen,
P222p Opheers,
Q076p Romershoven,
P176p Sint-Truiden,
Q096d Smeermaas,
L423p Stokkem,
Q209p Teuven,
Q162p Tongeren,
P044p Zelem),
meltfø̜i̯ǝr (L420p Rotem),
meltfęi̯ǝr (Q002p Hasselt),
meltvyǝr (Q197p Noorbeek, ...
Q203a Reijmerstok),
meltvȳi̯ǝr (K278p Lommel),
meltvȳr (K358p Beringen, ...
Q011p Boorsem,
P218p Borlo,
Q077p Hoeselt,
Q009p Maasmechelen),
meltvȳǝr (P177p Zepperen),
meltvøi̯ǝr (P051p Lummen, ...
P045p Meldert),
meltvø̄r (L295p Baarlo, ...
L269p Blerick,
L269b Boekend,
L247z Broekhuizenvorst,
L316p Kaulille,
L422p Lanklaar,
L266p Sevenum,
L270p Tegelen,
L268p Velden,
L271p Venlo,
Q113a Welten),
meltvēi̯ǝr (Q072a Rapertingen),
meltvēr (L360p Bree, ...
L416p Opglabbeek),
meltšvēǝr (L360p Bree),
melšvø̄r (L317p Bocholt),
melǝkfyr (Q162p Tongeren),
meǝltfȳǝr (Q012p Rekem),
miltfyr (Q003a Oud-Waterschei),
miltvuur (L421p Dilsen, ...
L381p Echt,
Q207p Epen,
Q119p Eygelshoven,
L164p Gennep,
Q112a Heerlerheide,
L165p Heijen,
Q187a Heugem,
L298p Kessel,
Q111p Klimmen,
Q095p Maastricht,
Q204a Mechelen,
Q099p Meerssen,
L364p Meeuwen,
L265p Meijel,
Q196p Mheer,
L163a Milsbeek,
Q197p Noorbeek,
L371p Ophoven,
Q095a Oud-Caberg,
L290p Panningen,
Q111q Ransdaal,
Q098p Schimmert,
L266p Sevenum,
K353p Tessenderlo,
Q097p Ulestraten,
L268p Velden),
mēltvȳr (Q193p Gronsveld, ...
L312p Neerpelt,
Q198b Oost-Maarland),
mē̜ltvȳr (L159a Middelaar),
męi̯ltfȳr (Q156p Borgloon, ...
Q071p Diepenbeek),
męltfø̜̄ǝr (L369p Kinrooi),
męltvēr (L416p Opglabbeek),
mɛljtjvør (L420p Rotem),
riet:
rii̯t (L372p Maaseik),
vier:
viǝr (P054p Spalbeek),
vīǝr (P055p Kermt),
vuur:
fø̜u̯ǝr (P051p Lummen),
vȳr (P049p Donk, ...
P048p Halen,
L286p Hamont,
L330p Herten),
vȳǝr (L312p Neerpelt),
vø̄r (L372p Maaseik),
wildvuur:
weltfȳr (P107a Rummen),
zuur:
sūr (K358p Beringen)
|
Miltvuur is een bodemziekte. De smetstof blijft in de vorm van sporen jarenlang buiten het lichaam in de grond levensvatbaar. Door graven, door verschil in waterstand, misschien ook door mollen en regenwormen komen de sporen naar boven. Als het vee ze opneemt met het voedsel of binnenkrijgt door wonden, groeien ze in het lichaam uit en verspreiden zich met het bloed naar alle organen. Deze dodelijke ziekte heeft een snel verloop. Soms sterven de dieren zonder dat er voorafgaande verschijnselen konden worden opgemerkt ineens onder krampachtige stuipen. Meestal worden ze vrij plotseling hevig ziek met hoge koorts en verschijnselen van pijn en zijn ze binnen 24 uur dood. Bloedige uitvloeiingen uit neus, mond, aars en kling komen veel voor, vooral na de dood. De slijmvliezen zijn hoog roodblauw gekleurd (Berns 1983, blz. 141). Zie ook het lemma ''miltvuur'' in wbd I.3, blz. 475-476. [N 3A, 87; A 48A, 22; monogr.]
I-11
|