| 25511 |
ovenverlichting |
ameren:
ōmǝrǝ (Q035p Brunssum),
baklamp:
baklamp (P176a Melveren),
brandhout:
brǫndǫwt (Q191p Cadier),
duiveltje:
dȳvǝlkǝ (Q095p Maastricht),
electrieke lamp:
ēlǝtrekǝ lamp (Q083p Bilzen),
electrische looplamp:
electrische looplamp (L427p Obbicht),
fakkel:
vakǝl (Q028p Jabeek),
houtspanen:
hǫwtspānǝ (L377p Maasbracht),
houtsplinters:
houtsplinters (L427p Obbicht),
kaars:
kaš (P176p Sint-Truiden),
karbiedlamp:
karbitlamp (Q097p Ulestraten),
%%waarschijnlijk maar niet zeker moet deze opgave als een variant van ''karbiedlamp'' gezien worden%%
karbulāmp (K314p Kwaadmechelen),
lamp:
lamp (L269p Blerick),
lampegek:
lampǝgęk (L291p Helden),
lantaarn:
lantaarn (K359p Koersel),
lǝtiǝrn (L414p Houthalen),
lǝtēn (Q003p Genk),
looplamp:
looplamp (Q193p Gronsveld, ...
L432a Koningsbosch),
lucht:
lucht (L289b Leuken),
lȳg (Q197p Noorbeek),
lȳǝt (Q121c Bleijerheide),
løx (Q202p Eys, ...
Q036p Nuth),
luchtlamp:
lø̄xlamp (Q117a Waubach),
olielamp:
olielamp (L290p Panningen),
olilǫmp (K278p Lommel),
ǭlilamp (L269p Blerick),
olielamp op een scheer:
ǭlilamp op ęjn sxiǝr (L271p Venlo),
olielampje:
ōlilɛmpkǝ (L291p Helden),
olielampje met een tuit:
olielampje met een tuit (L265p Meijel),
olielampje met lemmet en tuitje:
olilɛmpkǝ met lēmet ɛn tytjǝ (L299p Reuver),
oliepeddel:
ǭlipɛdǝl (L269a Hout-Blerick),
olievlam:
olievlam (Q097p Ulestraten),
oligslamp:
oalīxslamp (Q121p Kerkrade),
oligslampje:
ōǝlexslɛmpkǝ (Q113p Heerlen),
ovenlamp:
ovǝlǫmp (K278p Lommel),
ūvǝlamp (L372p Maaseik),
petroleumlampje:
petroleumlampje (L270p Tegelen),
petrollamp:
petrollamp (L312p Neerpelt),
pǝtrolǫmp (K278p Lommel),
petrollucht:
pǝtrǫlløx (Q021p Geleen),
petrolslamp:
pǝtrǫlslamp (Q038p Amstenrade, ...
Q203p Gulpen,
Q095p Maastricht,
L383p Melick,
Q015p Stein),
pǝtrǫlslāmp (Q198b Oost-Maarland),
petrolslampje:
pǝtrǫlslɛmpkǝ (Q019p Beek, ...
Q113p Heerlen),
pitslamp:
petslamp (Q180p Mal),
pitslamp (Q082p Munsterbilzen),
schans:
šans (Q095p Maastricht),
smoutlampje:
smātlęmpkǝ (Q002p Hasselt),
šmātlɛmpkǝ (Q198p Eijsden),
snotnaas:
šnotnās (L291p Helden, ...
L270p Tegelen),
snotneus:
snǫtnø̄js (L163p Ottersum),
spaan:
špīn (Q193p Gronsveld),
staande looplamp:
staande looplamp (Q187a Heugem),
stallamp:
stallamp (Q095p Maastricht),
stallantaarn:
stallantē̜n (P176a Melveren),
stallucht:
stalløx (Q095p Maastricht),
štalløx (Q099q Rothem, ...
L432p Susteren,
Q112b Ubachsberg),
steenoligspot:
štēnōlexspot (Q121e Kaalheide),
strooi:
štrȳǝ (Q030p Schinveld),
strooiwis:
strȳǝwøš (Q012p Rekem),
strooiwis met houtjes:
štryǝwęs mɛt hø̜ltjǝs (L270p Tegelen),
vuurstek:
vyrstɛk (P176p Sint-Truiden),
wiek:
wiek (L265p Meijel),
zaklamp:
zaklamp (L270p Tegelen),
zwegeltje:
zwēgǝlkǝ (L289b Leuken)
|
Als ovenverlichting kunnen verschillende voorwerpen dienen variërend van heel simpele tot meer geavanceerde. Naast de verlichting door middel van vuur kent men verlichting door middel van olie, electriciteit, gas of karbied. Het vroegst in gebruik was de olielamp. Volgens de informant van L 291 was dit een koperen tuitjeskan in een passend emmertje met lektuit. De lamp zat aan een draaibaar armpje buiten de deur, de "lampegek" genaamd (zie het woordtype "lampegek"), en kon in de oven gedraaid worden. Na de olielamp kwamen de electrische lamp, de looplamp, (stal) lantaarn en de karbiedlamp. Intussen gebruikte een aantal mensen, zeker in het bakhuis bij de boerderij, heel eenvoudige verlichtingsmiddelen zoals houtspaanders, brandhout, gloeiend houtskool, lucifers, een bosje stro of een pan met hout erin en petroleum. Soms werd een stuk stof gedrenkt in smout, aan een stok gebonden en aangestoken, hetgeen heel de oven verlichtte. Tenslotte vermeldt de zegspersoon van P 56 dat in een oud oventype geen licht werd gebruikt, omdat het gebakte zichtbaar bleef door het licht van het smeulend hout. Men keek dan door een kleine opening aan de voorkant van de oven ofwel men wachtte totdat men meende dat het gebak klaar was. De "snotneus" is de pit van het olielampje. Deze pit was een rond katoenen koord dat dikwijls "gesnut" of opgetrokken moest worden. [N 29, 6; monogr.]
II-1
|