| 32797 |
overdwars eggen |
(in het) zijn wars [eggen]:
(en) s wē̜rs (L286p Hamont),
de voren breken:
dǝ vǭrǝ brēǝkǝ (Q192p Margraten),
dwars [eggen]:
dwars (L324p Baexem, ...
L247p Broekhuizen,
L164p Gennep,
L286p Hamont,
L159a Middelaar,
L163p Ottersum,
L192a Siebengewald,
L270p Tegelen,
L268p Velden),
dwi̯ás (P049p Donk),
dwē ̞ǝrs (L422p Lanklaar),
dwērs (L355p Peer, ...
Q187p Sint Pieter,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
dwērš (Q101p Valkenburg),
dwē̜.rs (L331b Boukoul, ...
L331p Swalmen),
dwē̜rs (L295p Baarlo, ...
K318p Berverlo,
L291p Helden,
L289a Hushoven,
L289b Leuken,
K357p Paal,
L329p Roermond,
Q096d Smeermaas),
dwē̜ǝrs (L282p Achel, ...
L312p Neerpelt),
dwęǝ.rs (L353p Eksel),
dwars erover [eggen]:
dwɛrs˱ ǝrōvǝr, dwars˱ ǝrōvǝr (K278p Lommel),
in de bredeweg [eggen]:
en dǝ bręi̯ǝwē̜x (L374p Thorn),
in de breedt [eggen]:
en dǝ bret (L266p Sevenum),
en dǝ bręt (L246p Horst, ...
L248p Lottum),
in de breedte [eggen]:
en dǝ brędjǝ (L292p Heythuysen),
en dǝ bręi̯dǝ (Q020p Sittard),
in dǝ brętǝ (L115p Mook),
in dǝ brɛ ̝tǝ (L209p Merselo),
in dǝ brɛi̯tǝ (Q193p Gronsveld),
in de korteweg [eggen]:
en dǝ kǫrtǝwē̜x (L270p Tegelen),
in de smaleweg [eggen]:
en dǝ smālǝwē̜x (L248p Lottum),
in het dwars [eggen]:
en ǝt˱ dwars (L286p Hamont, ...
L314p Overpelt),
en ǝt˱ dwē̜rs (L324p Baexem, ...
L429a Berg),
en ǝt˱dwē̜š (Q020p Sittard),
en ǝt˱dwē̜ǝš (Q035p Brunssum),
in ǝt˱ dwars (L192b Aijen),
in ǝt˱ dwárs (L209p Merselo),
in ǝt˱ dwē̜ǝs (Q193p Gronsveld),
in het kort [eggen]:
en t kort (L417p As),
en t kot (P174p Velm),
en t kǫrt (L359p Beek, ...
L372p Maaseik),
en t kǫt (P182p Buvingen, ...
P175p Gingelom,
P172p Wilderen),
ęn t kort (L360p Bree, ...
L366p Gruitrode,
L416p Opglabbeek,
L362p Opitter,
L365p Wijshagen),
ęn t kot (P218p Borlo),
ęn t kǫrt (L367p Neerglabbeek, ...
L368p Neeroeteren,
L361p Tongerlo,
L354p Wijchmaal),
ęn t kǫt (P179p Aalst, ...
P224p Boekhout,
P178p Brustem,
P115p Duras,
P184p Groot-Gelmen,
P173p Halmaal,
P180p Kerkom,
P176a Melveren,
P222p Opheers,
P223p Rukkelingen-Loon,
P176p Sint-Truiden),
ęn ǝt kǫrt (Q001a Oud-Winterslag),
in het tewars [eggen]:
en ǝt tǝwē̜š (Q117p Nieuwenhagen),
in het wars [eggen]:
en t jās (Q188p Kanne),
en t jɛ̄.s (Q172p Vroenhoven),
en t wars (L286p Hamont),
en t we ̝ɛ.rs (Q006p Leut),
en t wi̯ā.s (Q091p Veldwezelt),
en t wē̜.rs (L312p Neerpelt),
en ǝt wē ̝ǝrš (Q191p Cadier),
en ǝt wē ̞ǝš (Q121c Bleijerheide, ...
Q211p Bocholtz,
Q118p Schaesberg),
en ǝt wēǝrš (Q192p Margraten),
en ǝt wē̜rs (L244c America, ...
L360p Bree,
L330p Herten,
L364p Meeuwen),
en ǝt wē̜rš (Q204a Mechelen, ...
L387p Posterholt),
en ǝt wē̜š (Q019p Beek, ...
Q019a Neerbeek,
Q111q Ransdaal,
Q020p Sittard,
Q112z Ten Esschen),
en ǝt wē̜ǝš (Q204a Mechelen, ...
Q116p Simpelveld),
i.n ǝt wē̜rs (Q198b Oost-Maarland),
in ǝt jē̜s (Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
in ǝt wars (L163a Milsbeek, ...
L115p Mook,
L163p Ottersum,
L192a Siebengewald),
ęn t [eggen] (L363p Ellikom, ...
L356p Grote-Brogel,
L358p Reppel),
ęn t wi̯ás (Q175p Riemst),
ęn t wi̯ā.s (P120p Alken),
ęn t wē.rs (Q012p Rekem, ...
Q013p Uikhoven),
ęn t wēǝ.rs (Q096c Neerharen),
ęn t wē̜.rs (L316p Kaulille),
ęn t wē̜ǝ.rs (L418p Niel-bij-As),
ęn t wē̜ǝrs (L282p Achel),
ęn twi̯ās (Q094p Hees),
īn ǝt wē̜ǝs (Q193p Gronsveld, ...
Q194p Rijckholt),
in terdwars [eggen]:
en tǝrdwē̜ǝs (P044p Zelem),
in terwars [eggen]:
e.n tǝrjas (Q182p Nerem),
e.n tǝrwi̯ę.s (Q162p Tongeren),
en tǝrjá.s (Q174p Herderen),
en tǝrjás (Q242p Diets-Heur),
en tǝrjā.s (Q156p Borgloon, ...
Q159p Broekom,
P197p Heers,
Q165p Hopmaal,
Q167p Koninksem,
Q157a Overrepen,
P192p Voort),
en tǝrwias (Q077p Hoeselt),
en tǝrwiɛ.s (Q076p Romershoven),
en tǝrwiɛs (Q154p Sint-Huibrechts-Hern, ...
Q155p Werm),
en tǝrwi̯as (Q090p Mopertingen, ...
Q084p Waltwilder),
en tǝrwi̯ás (P186p Gelinden),
en tǝrwi̯ā.s (Q153p Gors-Opleeuw, ...
Q002p Hasselt,
Q074p Kortessem,
P177a Ordingen,
Q161p Piringen,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
Q075p Vliermaalroot,
Q078p Wellen,
P177p Zepperen),
en tǝrwi̯ǫs (Q089p Martenslinde),
e̜n tǝrwi̯ā.s (Q079p Guigoven, ...
P188p Hoepertingen,
P055p Kermt,
P118p Kozen,
P220p Mechelen-Bovelingen,
P118a Wijer),
ęn tǝrjas (Q169p Membruggen),
ęn tǝrjā.s (Q160p Bommershoven, ...
Q157p Jesseren,
Q166p Vechmaal),
ęn tǝrjās (P050p Herk-de-Stad),
ęn tǝrwiā.s (P223p Rukkelingen-Loon),
ęn tǝrwiǫ.s (Q168a Rijkhoven),
ęn tǝrwiɛ.s (Q083p Bilzen),
ęn tǝrwē̜.s (P117p Nieuwerkerken),
ęn tǝrwē̜ǝs (P113p Binderveld),
in tewars [eggen]:
ęn tǝwē.s (Q011p Boorsem),
kort [eggen]:
kǫrt (L331p Swalmen),
kǫt (P227p Vorsen),
kortweegs [eggen]:
kǫrtwēxs (L289b Leuken),
op de kortte [eggen]:
ǫp ǝ kordjǝ (L322p Haelen),
ǫp ǝ kǫrdjǝ (L324p Baexem),
ǫp ˲dǝ kordǝ (L265p Meijel),
op het keuls [eggen]:
ǫp˱ǝt kø̜ls (L288p Nederweert),
op het kort [eggen]:
ǫp t kǫrt (L371p Ophoven),
op kort [eggen]:
ǫp kǫrt (L328p Heel),
op tewars [eggen]:
op tǝwē̜rs (L266p Sevenum),
op zijn breed [eggen]:
up ˲zǝ brīǝt (P044p Zelem),
op zijn breeds [eggen]:
up ˲zǝ brīǝts (K317p Leopoldsburg),
op zijn dwars [eggen]:
op ˲zǝn dwē ̞ǝs (K314p Kwaadmechelen),
up ˲zǝn dwē̜ǝs (K316p Heppen, ...
K315p Oostham,
K353p Tessenderlo),
ǫp ˲zǝn dwęǝs (K318p Berverlo),
over de kortte [eggen]:
ø̜̄vǝr ǝ kǫrdjǝ (L324p Baexem),
ōvǝr dǝ kǫrdǝ (L290p Panningen),
over de voor [eggen]:
ø̄vǝr dǝ vǫu̯r (P174p Velm),
over de voren [eggen]:
īvǝr dǝ vǭrǝ (L416p Opglabbeek),
overdwars [eggen]:
ø̄vǝrdwars (L318b Tungelroy),
ø̄vǝrdwērs (Q187a Heugem),
ø̄vǝrdwē̜rs (L322a Nunhem),
overkorts [eggen]:
ø̄vǝrkǫrs (L320a Ell),
slichten:
slextǝ, slęxtǝ (K353p Tessenderlo),
tegen de voren in [eggen]:
tēǝgǝ dǝ vǭrǝ en (Q192p Margraten),
terdwars [eggen]:
dǝrdwē̜ǝs (P044p Zelem),
tǝdwē̜ǝs (P175p Gingelom),
tǝdwęǝs (P214p Montenaken, ...
P227p Vorsen),
tǝrdwēǝ.s (K359p Koersel),
tǝrdwē̜ǝs (P046p Linkhout, ...
P047p Loksbergen),
tǝrdwęǝs (P048p Halen, ...
P219p Jeuk),
terwars [eggen]:
tǝrjas (Q177p Millen),
tǝrjā.s (P187p Berlingen, ...
Q164p Heks,
Q152p Kerniel,
Q240p Lauw,
Q241p Rutten,
P121p Ulbeek,
Q080p Vliermaal),
tǝrjās (Q002c Bokrijk, ...
Q181p Sluizen),
tǝrweás (P056p Stokrooie),
tǝrweę.s (P051p Lummen),
tǝrwias (Q163p Berg),
tǝrwiøs (Q158a Henis),
tǝrwię.s (Q162p Tongeren),
tǝrwi̯as (Q171p Vlijtingen),
tǝrwi̯ás (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
tǝrwi̯áǝ(r)s (Q001p Zonhoven),
tǝrwi̯ā.s (P053p Berbroek, ...
Q071p Diepenbeek,
Q002a Godschei,
P195p Gutschoven,
P057p Kuringen,
P052p Schulen,
P058p Stevoort,
Q178p Val-Meer,
Q073p Wimmertingen,
Q079a Wintershoven),
tǝrwi̯ārs (Q002p Hasselt),
tǝrwi̯ē̜s (Q162p Tongeren),
tǝrwi̯ǫs (Q168p s-Herenelderen),
tǝrwēi̯s (Q072p Beverst),
tǝrwēǝrs (K360p Heusden, ...
K361p Zolder),
tǝrwē̜.rs (Q005p Zutendaal),
tǝrwē̜rs (L270p Tegelen),
tǝrwīǝ.rs (Q001p Zonhoven),
tǝrwīǝs (Q072p Beverst, ...
Q081a Heesveld-Eik,
Q082p Munsterbilzen),
tǝrwɛ̄.rs (K358p Beringen),
tewars [eggen]:
tǝwē̜rs (L265b Kronenberg),
twars [eggen]:
twi̯ás (Q178p Val-Meer),
twē.s (Q007p Eisden, ...
Q009p Maasmechelen),
twē̜.rs (Q088p Lanaken),
twē̜rs (L247p Broekhuizen, ...
L246p Horst),
twē̜ǝrs (K359p Koersel),
twarsaf [eggen]:
twē̜rs˱āf (L268p Velden),
wars [eggen]:
wē.s (Q009p Maasmechelen)
|
Men egt een akker in de breedte om de ploegvoren te breken of om hem van onkruid te zuiveren. Meestal wordt de akker daarna ook nog eens in lengte geëgd. In de betrokken woordtypen hieronder verschijnen dwars, wars e.d. steeds met a als klinker, ook al beantwoordt aan de meeste dialectvarianten veeleer een type met e (dwers e.d.) of ee (dweers e.d.). Voor het werkwoordelijk deel eggen en de weglating daarvan bij de varianten zie men de toelichting op het lemma ''eggen''.' [JG 1a + 1b + 1c + 2c; N 11, 84b; N 11A, 176d + 189d; monogr.]
I-2
|