| 32708 |
bijeenploegen |
aanakkeren:
ǭǝnákǝrǝ (P118p Kozen),
aanbouwen:
ãnbǫu̯ǝ (L290p Panningen),
aanrijden:
ānrę̄i̯ǝn (K359p Koersel),
aanscheuten:
ǭnšȳtǝ (Q168a Rijkhoven),
aanschieten:
ø̜nšītǝ (Q242p Diets-Heur),
ę.nšitǝ (Q182p Nerem),
ő̜njšītǝ (Q154p Sint-Huibrechts-Hern),
ǫnjšītǝ (Q163p Berg),
ǭnsxitǝ (P176p Sint-Truiden),
ǭnšītǝ (Q177p Millen),
ǭǝ.nsxi ̞i̯tǝ (P184p Groot-Gelmen),
ǭǝnsxitǝ (P173p Halmaal, ...
P050p Herk-de-Stad,
Q165p Hopmaal,
P176a Melveren,
P174p Velm),
ǭǝnsxītǝ (P049p Donk),
aanschieten in de midland:
ǭǝ.nsxii̯tǝn en ǝ melant (P220p Mechelen-Bovelingen),
ǭǝnsxitǝn ęn dǝ melant (P178p Brustem),
aanslaan:
o.njsly.n (Q168p s-Herenelderen),
beteenakkeren:
bętei̯ǝ.n[akkeren] (Q159p Broekom, ...
Q074p Kortessem),
bętēǝ.n[akkeren] (Q153p Gors-Opleeuw),
bęti.n[akkeren] (Q002p Hasselt),
bętē.n[akkeren] (Q157p Jesseren, ...
Q152p Kerniel,
Q073p Wimmertingen),
bętęi̯.n[akkeren] (Q156p Borgloon),
bętęi̯ǝ.n[akkeren] (P187p Berlingen, ...
P188p Hoepertingen,
P121p Ulbeek),
bęt˱ięn[akkeren] (Q240p Lauw),
bǝtei̯ǝn[akkeren] (P119p Sint-Lambrechts-Herk),
bǝtē.n[akkeren] (Q075p Vliermaalroot, ...
P192p Voort),
bǝtēǝ.n[akkeren] (Q079p Guigoven),
bǝtęi̯ǝn[akkeren] (P120p Alken, ...
P118p Kozen),
bǝt˱i̯ę.n[akkeren] (Q077p Hoeselt),
bǝt˱ē.n[akkeren] (Q071p Diepenbeek, ...
Q161p Piringen,
Q079a Wintershoven),
bǝt˱ęi̯n[akkeren] (P177p Zepperen),
beteenrijden:
bǝt˱iǝnrę̄ǝ (P115p Duras, ...
P048p Halen,
P050p Herk-de-Stad,
P047p Loksbergen,
P117p Nieuwerkerken),
beteenslaan:
bętī.nslø̜n (P118a Wijer),
bǝt˱iǝnslő̜nj (P177a Ordingen),
beteentrekken:
bǝtęi̯ǝ.ntrękǝ (P195p Gutschoven),
beteenvaren:
bǝt˱ē.vǭ.rǝ (Q076p Romershoven),
beteenwerken:
bǝt˱iǝnwę.rǝkǝ (P179p Aalst),
bijeenakkeren:
bīǝnɛkǝrǝ (K361p Zolder),
bijeenploegen:
bięi̯.n[ploegen] (L421p Dilsen, ...
L369p Kinrooi,
L422p Lanklaar,
Q009p Maasmechelen,
L371p Ophoven,
Q013p Uikhoven),
biǝn[ploegen] (L354p Wijchmaal),
bęi̯ęi̯.n[ploegen] (L372p Maaseik, ...
L420p Rotem),
bęi̯ǝn[ploegen] (K278p Lommel),
bī(i̯)ęi̯n[ploegen] (L332p Maasniel, ...
L294p Neer),
bijeenrijden:
biǝ(n)rę̄ǝ (K317a Kerkhoven),
biǝnraiǝ (K357p Paal),
biǝrę̄.ǝn (K359p Koersel),
biǝrę̄ǝ (K316p Heppen, ...
K315p Oostham),
biǝrę̄ǝn (K318p Berverlo, ...
K314p Kwaadmechelen),
bīǝ.rę̄i̯ǝ (K360p Heusden),
bī.nrɛi̯ǝ (P051p Lummen),
bī.rę̄ǝ (K358p Beringen),
bīnrę̄ǝ (P046p Linkhout),
bijeenslaan:
bei̯ēslǭǝ (Q117p Nieuwenhagen),
bii̯ęi̯nšlǭn (L292p Heythuysen, ...
L387p Posterholt),
bęi̯ǝnslǫu̯ǝn (K278p Lommel),
bīęi̯nšlǭn (Q111p Klimmen),
bijeenvaren:
bei̯ei̯.nvā.rǝ (L422p Lanklaar, ...
L424p Meeswijk),
bei̯ē.vǭ.rǝ (Q081a Heesveld-Eik),
bi ̞ęi̯.nvā.rǝ (Q008p Vucht),
bi(i̯)ęi̯nvārǝ (L324p Baexem, ...
L429a Berg,
L426p Buchten,
L322p Haelen,
L328p Heel,
L330p Herten,
L426z Holtum,
L289b Leuken,
L321p Neeritter,
L322a Nunhem,
L318b Tungelroy,
Q014p Urmond),
bii̯ē.vǭ.rǝ (Q089p Martenslinde, ...
Q090p Mopertingen),
bii̯ęi̯.nvā.rǝ (L319p Molenbeersel),
biē.vǭ.rǝ (Q087p Gellik),
bięi̯.nvā.rǝ (Q011p Boorsem, ...
Q007p Eisden,
L419p Elen,
L370p Kessenich,
L369p Kinrooi,
Q006p Leut,
L372p Maaseik,
Q009p Maasmechelen,
L424p Meeswijk,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
Q012p Rekem,
L423p Stokkem),
biǝ.nvǭǝ.rǝn (L352p Hechtel),
bī.vǭ.rǝ (L414p Houthalen),
bīi̯ęi̯.nvā.rǝ (L331b Boukoul, ...
L331p Swalmen),
bēi̯ē.vǭ.rǝ (Q084p Waltwilder),
bęi̯ē.nvǭ.rǝ (Q082p Munsterbilzen),
bęē.nvǭ.rǝ (Q072p Beverst),
bijvoren:
bɛ ̝vōrǝ (K315p Oostham, ...
K353p Tessenderlo),
binnensaan werpen:
bęnǝs˱ǭn wɛ.rǝpǝ (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
een rug aanploegen:
nǝ røx˱ ãnplōgǝ (L316p Kaulille),
een rug ploegen:
nǝ røx [ploegen] (L314p Overpelt),
ǝnǝ rø̜k [ploegen] (Q187p Sint Pieter),
hogen:
hȳgǝ (P175p Gingelom),
in de middel aanschieten:
en dǝ medǝl ǭ ̞nsxitǝ (Q002c Bokrijk),
in de middel beginnen:
en dǝ medǝl bǝgęnǝ (Q188p Kanne),
inakkeren:
i.nákǝrǝ (Q080p Vliermaal),
ineenvaren:
e.nē.vǭ ̝.rǝ (Q171p Vlijtingen),
i.nē.vǭ.rǝ (Q091p Veldwezelt),
inrijden:
enrę̄ǝ (P172p Wilderen),
ęnrę̄ǝ (P113p Binderveld),
inwaarts varen:
ęi̯njats ˲vǭ.rǝ (P197p Heers),
met een rug ploegen:
męt˱ enǝ rø̜k plōgǝ (Q191p Cadier),
meteenakkeren:
męt˱ei̯.n[akkeren] (Q162p Tongeren),
męt˱ē.n[akkeren] (Q158a Henis, ...
Q168a Rijkhoven),
męt˱ęi̯n[akkeren] (Q167p Koninksem),
meteenvaren:
mętē.nvǭ.rǝ (Q241p Rutten),
męt˱ē.nvǭ.rǝ (Q158a Henis),
midden tegeneenploegen:
medǝ tīgǝnęi̯.nplōgǝ (L416p Opglabbeek),
middenaan telen:
medǝnán tø̄lǝ (L265p Meijel),
naar binnen aanslaan:
nǫ benǝ ānšlǭn (L383p Melick),
naar het midden omploegen:
nǫ t medǝn ø̜mplugǝn (L282p Achel),
naareentoe doen:
nǭęi̯ntű dō.n (L363p Ellikom),
naareentoe ploegen:
nōęi̯.(n)tu plōgǝ (L416p Opglabbeek),
naareentoe varen:
nōēntáu̯ vǭ.rǝ (Q083p Bilzen),
nǭęi̯ntű vā.rǝ (L362p Opitter),
op de middel aan werpen:
ǫp ˲dǝ midǝl ǭn wɛ.rǝpǝ (Q174p Herderen, ...
Q175p Riemst),
op een rug ploegen:
ǫp˱ ǝnǝ rø̜k plōgǝ (L331p Swalmen),
op een rug varen:
ǫp˱ ǝnǝ rø̜k ˲vā.rǝ (L372p Maaseik),
op ruggen bouwen:
op røgǝ bǫu̯ǝ (L248p Lottum),
opakkeren:
ǫp[akkeren] (Q002p Hasselt, ...
L414p Houthalen,
P057p Kuringen,
P222p Opheers,
P058p Stevoort),
ǫp˱[akkeren] (Q001p Zonhoven),
opbouwen:
op˱[bouwen] (L244c America, ...
L215p Blitterswijck,
L247p Broekhuizen,
L164p Gennep,
L163p Ottersum,
L214p Wanssum),
ǫp˱[bouwen] (L295p Baarlo, ...
L266p Sevenum,
L270p Tegelen,
L268p Velden),
ǫp˱bōǝn (K357p Paal),
ǫp˱bǭu̯ǝ (L312p Neerpelt),
ǫp˱bǭu̯n (P176p Sint-Truiden),
opeenaan akkeren:
op˱ē.nǫn [akkeren] (Q160p Bommershoven),
ǫp˱ē.n`ɛn [akkeren] (Q157a Overrepen),
ǫp˱ē.nǭǝn [akkeren] (Q155p Werm),
ǫp˱īn`ǭn [akkeren] (Q002a Godschei),
opeenaan omdoen:
ǫp˱ēnǭn ømdūn (Q198b Oost-Maarland),
opeenaan ploegen:
ǫp˱ē ̞nān [ploegen] (Q192p Margraten),
ǫp˱ē ̞nǭn [ploegen] (Q193p Gronsveld, ...
Q198b Oost-Maarland),
ǫp˱ē(n)ã [ploegen] (Q117a Waubach),
ǫp˱ēã [ploegen] (Q113p Heerlen),
ǫp˱ēnā [ploegen] (Q035p Brunssum),
ǫp˱ęi̯.nān [ploegen] (L415p Opoeteren),
ǫp˱ęi̯nãn [ploegen] (Q088p Lanaken),
ǫp˱ęi̯nān [ploegen] (Q018p Geulle, ...
L429p Guttecoven,
Q097p Ulestraten),
ǫp˱ęnǭn [ploegen] (Q194p Rijckholt),
ǫp˱ę̄i̯nā [ploegen] (Q204a Mechelen),
opeenaan schieten:
ǫp˱ē.nǭǝn šītǝ (Q155p Werm),
opeenaan slaan:
o ̞p˱ēn`ã šlǭ ̝ǝ (Q116p Simpelveld),
ǫp.ęi̯nãn slō.n (Q096c Neerharen),
ǫp˱enǭn šlūǝn (Q194p Rijckholt),
ǫp˱ē ̞nān šlōǝn (Q192p Margraten),
ǫp˱ē(n)ã. šlǭ ̝ǝ (Q117a Waubach),
ǫp˱ē.nǭn sluɛ.nj (Q178p Val-Meer),
ǫp˱ēã šlǭ ̝ǝ (Q121c Bleijerheide),
ǫp˱ēnā šlǭ ̝ǝ (Q033p Oirsbeek),
ǫp˱ęi̯nãn šlōn (Q101p Valkenburg),
ǫp˱ęi̯nā šlǭ (Q111q Ransdaal),
ǫp˱ęi̯nān šlǭn (Q019p Beek, ...
Q019a Neerbeek,
Q036p Nuth),
ǫp˱ę̄ ̝ān šlǭ (Q112z Ten Esschen),
opeenaan varen:
op˱ęi̯nǭn vǭ.rǝ (Q096d Smeermaas),
ǫpēǝ.nǭǝn vǭ.rǝ (P197p Heers),
ǫp˱ē ̞nān vārǝ (Q192p Margraten),
ǫp˱ē.n vǭ.rǝ (Q172p Vroenhoven),
ǫp˱ē`ã vārǝ (Q118p Schaesberg),
ǫp˱ēn`ǭn vǭ.rǝ (Q003p Genk),
ǫp˱ēnān vǭ.rǝ (Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
ǫp˱ēǭn vǭ.rǝ (Q170p Grote-Spouwen, ...
Q094p Hees,
Q091p Veldwezelt),
ǫp˱ęi̯nān vārǝ (Q019p Beek, ...
L429p Guttecoven,
Q015p Stein),
ǫp˱ęnǭn vǭǝrǝ (Q194p Rijckholt),
ǫp˱ɛi̯n`ǭn vǭ.rǝ (Q005p Zutendaal),
opeenaan werpen:
ǫp.ē ̞nān wɛrǝpǝ (Q192p Margraten),
ǫp˱ē.nɛn wɛ.rpǝ (Q181p Sluizen),
opeentoe ploegen:
ǫp˱ēntǫu̯ plōgǝ (Q187a Heugem),
opeenvaren:
ǫp˱ē.nvǭ.rǝ (Q169p Membruggen),
ǫp˱ęi̯nvārǝ (L377p Maasbracht),
ophogen:
ǫpȳgǝ (P175p Gingelom),
opploegen:
up[ploegen] (P048p Halen),
ǫp[ploegen] (L428p Born, ...
L368p Neeroeteren,
L432p Susteren),
oprenen:
ǫprīǝnǝ (P219p Jeuk),
oprijden:
oprę̄i̯ǝn (K314p Kwaadmechelen),
uprę̄i̯ǝ (K353p Tessenderlo),
ǫprę̄i̯ǝ (K318p Berverlo),
ǫprę̄i̯ǝn (K359p Koersel),
ǫprę̄ǝ (P053p Berbroek, ...
P055p Kermt,
P056p Stokrooie),
opruggen:
oprøgǝ (L192b Aijen, ...
L215p Blitterswijck,
L214a Geysteren,
L211p Leunen,
L217p Meerlo,
L209p Merselo,
L159a Middelaar,
L163a Milsbeek,
L115p Mook,
L163p Ottersum,
L192a Siebengewald,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L214p Wanssum),
oprøkǝ (L246p Horst, ...
L216p Oirlo
[(rechtsom)]
),
optelen:
ǫptø̄lǝ (L265p Meijel),
opvaren:
ǫp˲vārǝ (L320a Ell, ...
L289a Hushoven,
L288p Nederweert,
L288a Ospel,
L318b Tungelroy,
L289p Weert,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
ǫp˲vǭrǝ (Q072p Beverst, ...
Q002a Godschei),
ruggen:
røgǝ(n) (L286p Hamont),
tegaar akkeren:
tǝgǭr ákǝrǝ (Q078p Wellen),
tegaar rijden:
tǝgǭr rę̄ǝ (P052p Schulen),
tegeneenaan gooien:
tiɛ.gǝnē.nǭn gūi̯ǝ (Q188p Kanne),
tegeneenaan ploegen:
tīǝ.gǝnęi̯nān plōgǝ (L358p Reppel),
tegeneenakkeren:
tigǝnēnakǝrǝ (Q001a Oud-Winterslag),
tegeneenop ploegen:
tegǝniǝnǫp [ploegen] (L282p Achel, ...
L286p Hamont,
L312p Neerpelt,
L314p Overpelt),
tē.gǝninǫp [ploegen] (L355p Peer),
tēgǝniǝnǫp [ploegen] (L315p Kleine-Brogel),
tegeneenop rijden:
tegǝniǝnǫp rīǝ (L312p Neerpelt),
tegeneenop varen:
tēgǝnīnǫp ˲vǭ.rǝn (L413p Helchteren),
tīǝ.gǝnęi̯.nǫp ˲vā.rǝ (L317p Bocholt),
tegeneenploegen:
tegǝniǝn[ploegen] (L353p Eksel, ...
L313p Sint Huibrechts Lille),
tigǝnęi̯.n[ploegen] (L417p As),
tīǝ.gǝnęi̯.n[ploegen] (L368p Neeroeteren, ...
L418p Niel-bij-As),
tegeneentoe doen:
tiǝgǝnęi̯ntű dō.n (L364p Meeuwen),
tegeneentoe ploegen:
tigǝn`ęi̯.tu [ploegen] (L416p Opglabbeek),
tigǝnęi̯ntu [ploegen] (L356p Grote-Brogel),
tiǝ.gǝnęi̯.ntűu̯ [ploegen] (L359p Beek, ...
L360p Bree),
tiǝgǝnęi̯ntű [ploegen] (L364p Meeuwen, ...
L365p Wijshagen),
tīǝ.gǝnęi̯ntű [ploegen] (L366p Gruitrode),
tegeneentoe varen:
tiǝgǝnęi̯ntű vā.rǝ (L361p Tongerlo),
tīǝ.gǝnęi̯ntű vã.rǝ (L367p Neerglabbeek),
tegeneenvaren:
tigǝnęi̯nvãrǝ (Q098p Schimmert),
tīǝ.gǝnęi̯.nvā.rǝ (L367p Neerglabbeek),
toeakkeren:
tau̯ákǝrǝ (P223p Rukkelingen-Loon),
toegooien:
tǫu̯goi̯ǝ (Q166p Vechmaal),
toeslaan:
toeslaan (K278p Lommel),
tsǫu̯šlǭǝ (Q211p Bocholtz),
tušlōn (Q099q Rothem),
toevaren:
tuvārǝ (L331p Swalmen)
|
Bijeenploegen is de manier van ploegen (met een niet-wentelbare ploeg), waarbij de voren van twee kanten naar het midden van de akker worden omgekeerd. Men begint in het midden van de akker, waar men twee voren tegen elkaar ploegt. Vervolgens ploegt men de 3e voor tegen de Ie aan, de 4e tegen de 2e, de 5e tegen de 3e, enz. Na iedere voor gaat men, terwijl men de ploeg laat slepen, over de keerstrook naar de andere helft van de akker, om daar de volgende voor te ploegen. Die sleepweg wordt langer, naarmate het ploegwerk vordert. Laaggelegen en natte akkers werden in het midden gewoonlijk wat hoger aangeploegd. Termen met rug lijken daarop te wijzen. Wat de typen in de middel beginnen, in de middel aanschieten, in de midland aanschieten e.d. betreft, die de bedoelde ploegwijze benoemen naar of ook bruikbaar zijn voor het ploegen van de eerste voren daarbij, zie men ook het lemma De Eerste Voor Ploegen, onder B. [N 11, 49; N 11A, 119a; JG 1a + 1b + 1c; A 33, 1a + b; monogr.]
I-1
|