e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 1

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
schuurmiddel aarde: ēͅrt (Blerick, ... ), assen: asǝ (Laak), blauwe pan: blau̯ə pan (Helden/Everlo), blauwe steen: blaue stëe (Heerlen), blauwe stein (Maastricht), bloͅu̯ə steͅi̯n (Blerick), blauwpan: blauw pan (Maastricht), blauwpan (Berg-en-Terblijt, ... ), blau̯pan (Hout-Blerick, ... ), blaw pan (Meerssen), bloͅu̯pan (Arcen, ... ), wordt bijna niet meer gebruikt  bloͅu̯pan (Heel), blauwsteen: blauwsjtee (Eygelshoven), blauwstein (Valkenburg), blau̯stēͅi̯n (Maasniel), blau̯steͅi̯n (Venlo, ... ), blau̯šteͅi̯n (Guttecoven), brik: brek (Sint-Pieters-Voeren), brikkenmeel: brekəmēͅl (Guttecoven), brusselse aarde: brusselse aarde (Valkenburg), brøsəls ēͅrt (Herten (bij Roermond)), brøsəlsə ēͅrt (Gennep, ... ), drijszand: driszantj (Thorn), fijne zand: fīnə za͂nt (Wellerlooi), franse krijt: veur nikk\\l  franse kriet (Berg-en-Terblijt), klei: klęj (Baarlo, ... ), klijen: kleie (Geleen), leem: lęjm (Baarlo), lɛ̄jm (Jesseren), leisteen: leͅi̯steͅi̯nə (Wessem), mergel: melleger (Maastricht, ... ), mergel (Hulsberg, ... ), meͅrgəl (Wijlre), a en b als poetsmiddel niet in gebruik. Wel: mergel met botermelk  mergəl met botərmeͅlk (Beegden), a-c onbekend; men gebruikte er wel mergel voor  mergel (Hunsel), niet gebruikt, wel: merregel of melleger: mergel om tafels te schuren  merregel (Meerssen, ... ), ook voor b en c  meͅrgəl (Wijlre), pannenscherf: panəšɛrf (Tegelen), pannenschuur: panəsxy(3)̄r (Venray), pompsteen: pompstein (Meerssen), pūmsteͅi̯n (Blerick), pømpsteͅi̯n (Helden/Everlo), puimsteen: pymstiən (Wanssum), rijnzand: rīnzānt (Sint-Pieters-Voeren), rode aarde: roa eëd (Heerlen), roi aerd (Meerssen), rōi̯ ēͅrt (Maasniel), rūə eͅrt (Helden/Everlo), rood krijt: roë kriet (Geleen), rood zand: roi zand (Hulsberg), roodaarde: rūətēͅrdə (Venlo), roodsteen: roatsteͅi̯n (Maasbracht), scherpe zand: šɛrpə zaŋk (Baarlo), schuuras: šūr'as (Peij), schuurklei: šūrklɛ̄j (Montzen), schuurzand: schoērzând (Castenray, ... ), sjoerzand (Hulsberg), sjoerzanjt (Sittard), sjoorzaand (Maastricht, ... ), sxōrzānt (Lottum), sxūrzant (Leunen, ... ), šōrzaŋk (Panningen), šūrzantj (Haelen), witte zand: wetə zant (Wijlre), witte zand (Houthem), wittə zant (Berg-en-Terblijt), zachte brik: zaxtǝ brek (Banholt), zachte rode brik: zaxtə rō brek (Einighausen), zand: zaand (Amby, ... ), zand (Amstenrade, ... ), zandj (Geleen, ... ), zanjt (Maasbracht, ... ), zanjtj (Maasniel), zank (Eygelshoven, ... ), zant (Arcen, ... ), zantj (Beegden, ... ), zaŋk (Baarlo, ... ), zaŋkt (Helden/Everlo), zānd (Maastricht), zānt (America, ... ), zāntj (Heythuysen), zāŋk (Maasbree), zenjt (Urmond), zānt (Sint-Pieters-Voeren), zɛntj (Born, ... ), a en b niet gebr. Vroeger bezigde men hiervoor mergel gedrenkt in azijn  zānt (Gronsveld), a iets langer uitspreken  zand (Meerssen, ... ), a lang trekken  zand (Maastricht), dit was zilverzand, ook wel mergel gebruikt Een schuurmiddel om koper te schuren van 50 jaar geleden: zilverzand of mergel, gebrande chicoreiwortel-azijn. Dit alles werd tot een papje vermengd  zand (Valkenburg), meestal met zand, azijn (aek) en mosterd  zant (Venlo), moderne poetsmiddelen als vim, ata, enz.  zantj (Stevensweert), ook met \'vim\' en met koeëperpoets  zantj (Heel), zand voor melktuiten en hengels van ketels, lepels, etc blauwsteen of roodaarde werd voor koper te poetsen gebruikt  zant (Venlo), zavel: zavel (Stein), zout: zǭt (Roggel) Het schuurmiddel waarmee men de ketel nawreef totdat hij blonk. De meeste invullers gaven als schuurmiddel klei en leem op, maar ook andere middelen werden toegepast. Zo vermeldt de zegsman uit L 374 dat hij "drijszand" gebruikte, fijn metselzand, om de ketel te schuren, terwijl de respondent uit Q 247a "rijnzand" en "klompen" als schuurmiddel kende. De invuller uit Q 196a maakte zijn ketel schoon met zand en een "brik", een uit zachte veldbrandsteen vervaardigde baksteen. In L 379 en L 381b gebruikte men de as die bij het stroopstoken overbleef, om de ketel te schuren. [N 57, 39d] || schuurmiddel om metaal glanzend te maken - blauwsteen (uitgewreven azuursteen) [DC 15 (1947)], [DC 15 (1947)] || schuurmiddel om metaal glanzend te maken - roodaarde (voor het gladmaken van gebruineerd koper) [DC 15 (1947)] || schuurmiddel om metaal glanzend te maken - zand [DC 15 (1947)] || witte zand voor het schuren van metalen potten en pannen en het aanzetten van messen op de wetplank II-2, III-2-1