| 23888 |
de catechismusles bijwonen |
bijwonen:
beejwoene (L295p Baarlo),
op de christenleer zijn:
op de kristelieër zien (L295p Baarlo)
|
De katechismusles bijwonen. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 23892 |
de catechismusles verzuimen |
de christenleer verzuimen:
de kristelieër verzoeme (L295p Baarlo),
niet bijwonen:
neet beejwoene (L295p Baarlo)
|
De katechismusles verzuimen. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 24052 |
de communie brengen aan een zieke |
communie (<lat.) brengen:
comune bringe (L295p Baarlo),
kemûnie bringe (L295p Baarlo),
kommunie bringe (L295p Baarlo),
ons heer brengen:
oos hieër bringe (L295p Baarlo)
|
De communie brengen aan een zieke thuis, bijv. op de eerste vrijdag van de maand [inne ózzen Herrejot bringe, inne verzieë]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 20445 |
de dode naar de kerk brengen |
de kist dragen:
de kis drage (L295p Baarlo),
het lijk in de kerk brengen:
(het) liek in de kerk bringe (L295p Baarlo),
het lijk naar de kerk brengen:
het liek nao de kerk bringe (L295p Baarlo)
|
het lijk naar de kerk brengen [bijv. door buurtbewoners] [N 96D (1989)]
III-2-2
|
| 23471 |
de doodsklok luiden |
de doodsklok luiden:
doeedsklok luuje (L295p Baarlo),
overluiden:
euverluueje (L295p Baarlo),
nen doeeje euverluuje (L295p Baarlo)
|
Het luiden voor iemand die pas gestorven is, een overledene overluiden [t loet tsóm doeëd, de doodsklok luiden, iemand ovverluuje?]. [N 96A (1989)]
III-3-3
|
| 20395 |
de echtelijke staat |
getrouwd leven, het -:
getrouwd laeve (L295p Baarlo),
getrouwd zijn, het -:
getrouwd zien (L295p Baarlo)
|
de echtelijke staat, het gehuwde leven [ieësjtand] [N 96D (1989)]
III-2-2
|
| 33845 |
de eerste uitwerpselen van het veulen |
pek:
pęk (L295p Baarlo)
|
Zij vormen een zwarte, kleverige stof. [N 8, 58]
I-9
|
| 32715 |
de eerste voor ploegen |
de aanslag maken:
dǝ(n) [aanslag] mãkǝ (L295p Baarlo),
de akker aanslaan:
dǝn akǝr anšlǭn (L295p Baarlo)
|
Het ploegen van de eerste voor van een akker in het midden, als men bijeen gaat ploegen; aan de zijkant(en), als men uiteen of heen en weer gaat ploegen. Men ploegt de eerste voor gewoonlijk wat minder diep, om de vorming van een rug te voorkomen. Alleen bij het ploegen met een wentelbare of keerbare ploeg is er één eerste voor, in alle andere gevallen zijn er steeds twee eerste voren, nl. bij het uiteenploegen aan de zijkanten gelegen en bij het bijeenploegen tegen elkaar in het midden gelegen. Veel opgaven gelden daarom ook voor de twee eerste voren. De specifieke benamingen voor het ploegen van de eerste voor in het midden of aan de zijkant zijn onder B., resp. C. opgenomen; al de andere opgaven vindt men onder A. Door de zakelijke overeenkomst kunnen de benamingen soms ook toepasselijk zijn op bijeen- of uiteenploegen. Voor het (...)-gedeelte van varianten zie men de drie volgende lemmata. [N 11, 61; N 11A, 117c + 119b + 121b; JG 1a + 1b; A 33, 18c; monogr.]
I-1
|
| 32752 |
de eerste voor uitspitten |
de eerste spit opzetten:
dǝn īǝrstǝ spēt˱ ǫp˲zętǝ (L295p Baarlo)
|
Als men een klein, niet met de ploeg te bewerken stuk land, en vooral de moestuin met de spade gaat omwerken, spit men aan één der kanten de aanvangsvoor uit. De aarde daarvan wordt 1) ofwel op de kruiwagen naar het andere eind van het stuk land of de tuin vervoerd om daar als vulling van de laatste voor te dienen, 2) ofwel over het te spitten stuk verspreid. De aan het einde van het lemma vermelde termen drukken vooral het begin van het spitwerk uit. Voor sommige termen vergelijke men ook het lemma DE EERSTE VOOR PLOEGEN. voor het [...]-gedeelte van sommige varianten zij verwezen naar het lemma PLOEGVOOR. [A 33, 18 + 18a; N 11A, 148f; div.]
I-1
|
| 32763 |
de eg |
eegd/eeg:
ē̜x (L295p Baarlo
[(pl ę̄gǝ)]
)
|
Het vanouds bekende, uit een raam met pinnen bestaand werktuig, waarmee akkerland oppervlakkig bewerkt wordt. Dit lemma betreft de eg in het algemeen; benamingen voor de eg naar de vorm, naar het materiaal waarvan ze gemaakt kan zijn, en naar het te verrichten werk vindt men in de volgende lemmata. Hieronder worden de typen eegde, eegd/eeg en eg onderscheiden. Onder eegd/eeg zijn dialectvarianten met en zonder dentaal bijeengezet, omdat het i.v.m. met mogelijke apocope van de dentaal niet steeds duidelijk is of ze het ene dan wel het andere type vertegenwoordigen. In verband hiermee zijn achter de plaatsnummers (soms achter de enkelvoudsvarianten) ook de opgegeven meervoudsvormen vermeld. Onder verwijzing naar het hier gemaakte onderscheid (eegde, eeg(d), eg) wordt in de volgende lemmata het betrokken woord(deel) in de typen door [eg [JG 1a+ 1b; N 11, 67; N 11A, 154a; N 15, 4; N J, 10; N P, 18a; L 33, 52; A 13, 16a; A 40, 9; Gwn 7, 3; div.; monogr.]
I-2
|