| 33712 |
stuk onontgonnen grond |
braakland:
braklant (K358p Beringen),
wildernis:
wildǝrnis (K358p Beringen)
|
Een stuk woeste grond, nog niet ontgonnen hei, veen of moeras. [N 27, 4a; N 11, 6; N 11A, 112; ALE 254]
I-8
|
| 34023 |
stuks -vee |
beesten:
bistǝ (K358p Beringen)
|
Een boer heeft 10, 12, 14 enz. stuks vee. [N 3A, 2]
I-11
|
| 33230 |
suikerbiet |
biet:
bit (K358p Beringen),
suikerbiert:
suikerbiert (K358p Beringen),
suikerbiet:
sø̜̄kǝrbīǝt (K358p Beringen)
|
Beta vulgaris L. subsp. vulgaris, var. altissima. De suikerbiet is een veredeling van de voederbiet met een groot aandeel suikers in de vaste bestanddelen en dateert van het begin van de twintigste eeuw. De knol groeit helemaal onder de grond en gedijt het best op kleigronden. Het is één van de belangrijkste cultuurgewassen op de leemhoudende gronden in Limburg en levert de grondstoffen voor de stroopfabricage en voor de suikerindustrie in Haspengouw. De volgorde van de varianten is zoals steeds eerst naar het tweede element (biet, kroot, enz.); daarbinnen naar de varianten van suiker-; naar het vocalisme zijn in dit eerst lid drie groepen te onderscheiden, die wijzen op verschillende ontleningslagen, corresponderend aan de Nederlandse (ø̜i̯) van ɛsuikerɛ, aan de Duitse (u) van ɛZuckerɛ en aan de Franse (y) van ɛsucreɛ. [N 12, 37; N 12A, 2; A 13, 2c; A 49, 3; L B2, 361; L 43, 4a; R 3, 97; monogr.; add. uit JG 1b]
I-5
|
| 33325 |
t-vormige hoeve |
geleg:
[geleg] (K358p Beringen),
stamhuis:
stamhø̜̄s (K358p Beringen),
winning:
[winning] (K358p Beringen)
|
Stal en schuren liggen achter elkaar; het woongedeelte staat hier dwars op en steekt aan beide zijden uit. Enkele opgaven komen overeen met de algemene benaming voor de boerderij; ter plekke is dan de T-vormige bouw de algemeen gebruikelijke. Voor de fonetische documentatie van deze gevallen, die aan het begin van het lemma bijeen staan, wordt verwezen naar het lemma "boederij, algemeen" (1.1.1). Zie kaart 4, het Ten Geleide van deze aflevering en afbeelding 4. [N 4A, 2b; monogr.]
I-6
|
| 20951 |
taai stuk vlees |
taai:
tɛ vlīəs (K358p Beringen)
|
taai vlees [ZND B2 (1940sq)]
III-2-3
|
| 20745 |
taart |
gteau (fr.):
gateau (K358p Beringen),
Syst. Frings
gatō (K358p Beringen, ...
K358p Beringen)
|
fijn gebak dat de huismoeders vooral ter gelegenheid van de kermis klaarmaken [ZND 48 (1954)] || Taart (toert, gattoo?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 19667 |
tafel |
tafel:
tōͅfəl (K358p Beringen, ...
K358p Beringen,
K358p Beringen),
tøfəl (K358p Beringen)
|
de tafel afvagen [ZND 32 (1939)] || een schoon tafel krassen (met een spijker, enz.) [ZND 28 (1938)] || tafel [ZND 49 (1958)]
III-2-1
|
| 19530 |
tafelmes |
tafelmes:
tōͅfəlmeͅs (K358p Beringen),
təfelmeͅs (K358p Beringen)
|
mes dat men aan tafel gebruikt [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 33018 |
tak op ingezaaid land |
schutsmei:
sxø.tsmęi̯ (K358p Beringen)
|
De tak, stok of bundel stro die men op de pas ingezaaide akkers plaatste om aan te geven dat deze niet betreden mochten worden door jagers en anderen. Voor streep, zie WNT s.v. in de betekenis "grensteken". [N M, 26; monogr.]
I-4
|
| 33632 |
takkenbos, bussel hout |
mutsaard:
møͅtsərt}* (K358p Beringen),
mutser:
møͅtsər}* (K358p Beringen),
stekhout:
stekhōt}* (K358p Beringen)
|
takkenbos, bussel takken en twijgen [N 27 (1965)]
I-7
|