| 32076 |
houtdraadbout |
tire-fond:
tirfõ̜ (Q083p Bilzen)
|
Zware houtschroef met vierkante kop die met een steeksleutel wordt vastgedraaid. Zie voor de woordtypen tire-fond, telefoonbout en telefoonschroef ook het lemma ɛkraagschroefɛ in wld II.5, pag. 203.' [N 54, 27; monogr.]
II-12
|
| 32200 |
houtdraaibeitel |
beitel voor draaibank:
biǝtǝl vø̜r drē̜baŋk (Q083p Bilzen)
|
Beitel waarvan het beitelblad een rechte of schuine voorkant heeft en aan beide zijden een vouw, zodat hij in meerdere richtingen bewogen kan worden. De houtdraaibeitel wordt gebruikt voor het glad afwerken van voorgedraaide werkstukken en het steken van verschillende profielen. Zie ook afb. 182. [N 47, 11b; N 53, 40]
II-12
|
| 32091 |
houtdraaier |
draaier:
drē̜ǝr (Q083p Bilzen),
houtdraaier:
(h)ōt˱drē̜ǝr (Q083p Bilzen)
|
De vakman die op een houtdraaibank het werk van het houtdraaien verricht en vaak gespecialiseerd is in een bepaald soort werk. [N 47, 2; N 56, 88a-c; monogr.]
II-12
|
| 22183 |
houtduif |
bosduif:
zegsman aarzelt en zegt ook hoëldauf
bosdauf (Q083p Bilzen)
|
houtduif (41 grootste en bekendste van het stel; wit aan nek en vleugels; broedt overal in bossen en tegenwoordig ook in dorp en stad; vaak in grote troepen [N 09 (1961)]
III-4-1
|
| 30271 |
houten deur met vergaring |
deur met opdekplanken:
diǝr met˱ ǫp˱dękplaŋkǝ (Q083p Bilzen)
|
Houten deur waarbij de planken op een vergaring met pen-en-gatverbinding worden gespijkerd. Zie ook de lemmata 'Vergaring' en 'Spiegel'. [N 55, 23a]
II-9
|
| 32906 |
houten gaffel, schudgaffel |
gaffel:
gafǝl (Q083p Bilzen),
hooigaffel:
[hooi]gafǝl (Q083p Bilzen),
schudgaffel:
šø̜t˲gafǝl (Q083p Bilzen),
šęt˲gafǝl (Q083p Bilzen)
|
Houten gaffel met twee lange en enigszins gebogen tanden en een korte steel, doorgaans uit een gevorkte tak gesneden; gebruikt om het hooi te spreiden en te keren, maar ook voor andere doeleinden zoals het opschudden van de graanhalmen bij het dorsen met de vlegel, of het strooien van strooisel en voeder voor de dieren in de stal. Zie afbeelding 10, a. Hoewel in het algemeen de term riek een stuk gereedschap aanduidt met méér dan twee tanden, heeft het woord oorspronkelijk en nog in sommige dialecten ook wel de betekenis van een tweetandige vork, met name dan de vork waarmee het hooi wordt opgestoken (zie het lemma ''oogstgaffel''); de opgaven in dit lemma zijn alle dubbelopgaven, naast gaffel of vork. Buiten Haspengouw en het gebied rond Lommel duidt de combinatie van een lange klinker en de letter f in de varianten van het type gaffel wel op een contaminatie van gaffel en gavel; ze staan telkens aan het slot van de varianten onder het type gaffel bijeen. Voor de fonetische documentatie van het woorddeel (hooi) zie het lemma ''hooi''.' [N 18, 30; A 28, 6; L 16, 18c; L B2, 243; Lu 6, 6; Av 1, III, 5e; monogr.]
I-3
|
| 31466 |
houten hamer |
bolhamel:
bǫl(h)ǭmǝl (Q083p Bilzen),
houten hamel:
(h)ōtǝ (h)ǭmǝl (Q083p Bilzen),
(h)ōtǝn hǭmǝl (Q083p Bilzen)
|
Hamer die geheel uit hardhout is vervaardigd. Zie ook afb. 89. De houten hamer wordt onder meer gebruikt bij bepaalde soorten beitels en om houtverbindingen aan te slaan. [N 53, 127; L 1a-m; monogr.] || In het algemeen een houten hamer die wordt gebruikt bij het plooien of platslaan van plaatmateriaal. De kop van de hamer kan vlak zijn, maar er bestaan ook houten hamers met een bolvormige kop. Zie ook afb. 163. De bombeerhamer (Q 88) is volgens Van Houcke (pag. 306) een hamer met één of twee bolronde koppen. Vgl. ook het lemma "bolhamer". [N 33, 62; N 33, 83; N 64, 41a; N 66, 8a]
II-11, II-12
|
| 25369 |
houten hamer waarmee men het slachtvee verdooft |
houten hamer:
houten hamer (Q083p Bilzen)
|
Uit verschillende toelichtingen bij de opgaven valt op te maken dat deze hamer voornamelijk bij de varkensslacht in gebruik is. Op de hamer zit soms een ijzeren pinnetje dat door de schedel van het dier wordt gedreven om zo de hersenen te beschadigen. Niet voor alle woordtypen kan de garantie gegeven worden dat ze een "houten hamer" aanduiden. [N 28, 5a; N 28,10c; monogr.]
II-1
|
| 30076 |
houten klosje |
blok:
blǫk (Q083p Bilzen),
blokje:
blękskǝ (Q083p Bilzen)
|
Houten klosje met daarin een geboord gat waarlangs het touw met aan de onderzijde het gewicht van het schietlood, naar beneden kan zakken. Zie ook afb. 29. [N 30, 11b; monogr.]
II-9
|
| 30862 |
houten leest |
houten leest:
hōtǝ lę̄s (Q083p Bilzen),
leest:
lę̄s (Q083p Bilzen)
|
De houten leest waar geen ijzer aan zit. Zie afb. 11. [N 60, 185b; N 60, 244b]
II-10
|