| 34554 |
kalkoen |
kalkoen:
kalkun (Q083p Bilzen),
pintade:
pentǭt (Q083p Bilzen),
troep:
trup (Q083p Bilzen)
|
Zie afbeelding 11. [R 14, 3; S 16; L 1a-m; L 1, 113; L 17, 11; L B2, 305; A 6, 3a; A 6, 3b; Vld.; monogr.]
I-12
|
| 31624 |
kalkoenen, krammen |
krammen:
krámǝ (Q083p Bilzen),
schroeven:
šrūvǝ (Q083p Bilzen)
|
Uitsteeksels aan de onderzijde van hoefijzers. Men onderscheidt de aangesmede kalkoenen, die vast op beide uiteinden of takken van het hoefijzer gesmeed worden, en de schroefkalkoenen, die in het hoefijzer vastgedraaid of -geklemd kunnen worden. De woordtypes krammen en krampen worden in het onderzoeksgebied vooral gebruikt voor naar beneden omgebogen delen aan de uiteinden van de hoefijzertakken, die op deze wijze eveneens een uitsteeksel vormen. Kalkoenen worden toegepast om een paard meer houvast te geven bij het trekken van zware lasten, om slijtage van de achterkant van het hoefijzer tegen te gaan en, in de winter, om bij gladheid het wegglijden te verhinderen. In elk hoefijzer worden 3 of 4 kalkoenen aangebracht, meestal in combinatie met een metalen plaatje aan de voorzijde van het hoefijzer, de ɛstootɛ. Verwisselbare kalkoenen kunnen verschillende vormen hebben. Zo kent men in L 289 stompe, spitse, platte en beitelvormige kalkoenen en in Q 83 puntige, H-vormige en kruisvormige. Deze twee laatste werden hache (fr.) ((h)as) respectievelijk kruisje (krajska) genoemd. Zie ook afb. 235. Vgl. voor het woordtype stollen (L 159a, L 165, L 192a, L 213, Q 95) ook het Hgd. Stollen: "kalkoen(en) voor een hoefijzer".' [N 33, 368a; N 33, 368b; N 33, 370; JG 1a; JG1b; JG 1d; JG 2b; monogr.; N 33, 358 add.]
II-11
|
| 30035 |
kalkschop |
schoep:
šup (Q083p Bilzen)
|
Platte, vierkante schop waarmee de kalkbrij wordt uitgestoken en in de kalkwagen of kalkbak wordt geschept. [N 30, 32g; monogr.]
II-9
|
| 18838 |
kalm, bedaard |
zacht:
zag (Q083p Bilzen)
|
kalm [ZND 01 (1922)]
III-1-4
|
| 34170 |
kalven |
kalven:
kāvǝ (Q083p Bilzen),
kē̜vǝ (Q083p Bilzen)
|
Een kalf ter wereld brengen, gezegd van de koe. [JG 1a, 1b; N 3A, 46; S 16; L 1a-m; monogr.]
I-11
|
| 33351 |
kalverstal |
kalverstal:
kāvǝr[stal] (Q083p Bilzen)
|
De stal of de ruimte in de koestal waar de kalveren staan. Meestal is er geen afzonderlijke ruimte als kalverstal; de kalveren staan in een hoek van de koestal en deze hoek voor de kalveren wordt "kalverstal" genoemd. Vandaar dat n.a.v. de vraag "kalverstal" voor L 213, 248, 298, 381b, 386, Q 1, 113 en 202 koestal en voor L 270, 312, Q 34 en 102 stal werd opgegeven. Er zijn voor de kalverstal ook wel benamingen in gebruik, waaruit de leeftijd van de kalveren spreekt. Voor opgaven die een voor een kalf bestemde kist, bak, kooi e.d. betreffen, zie men het lemma "kalverhokje, kalverbak" (2.2.4). Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel (stal) het lemma "stal" (2.1.2). Zie ook de plattegronden in paragraaf 1.2. [A 10, 9b; L 38, 25; monogr.; add. uit N 5A, 45a en 47b]
I-6
|
| 18725 |
kam |
entree:
ǭntrę̄ (Q083p Bilzen),
kam:
kamp (Q083p Bilzen),
kamp - kem (Q083p Bilzen, ...
Q083p Bilzen),
kamp - kèm (Q083p Bilzen)
|
Het deel van de leest dat overeenkomt met de veteropening van de schoen. [N 60, 192] || kam (enkelvoud - meervoud) [ZND 01 (1922)], [ZND 27 (1938)] || kam, kammen (mv.) [ZND A1 (1940sq)]
II-10, III-1-3
|
| 18564 |
kamerjas |
peignoir (fr.):
pénwáár (Q083p Bilzen)
|
een kamerjas [N 59 (1973)]
III-1-3
|
| 29778 |
kamers |
kamers:
(enk)
kǭmǝr (Q083p Bilzen),
leste kamer:
lęstǝ kǭmǝr (Q083p Bilzen)
|
De ruimtes die met behulp van de schuiven in de stookgang worden gecrëerd. De hoeveelheid kamers van een ringoven wordt bepaald door het aantal poorten in de buitenmuur. In de kamers worden de te bakken stenen geplaatst. In Q 83 bevatte één kamer ongeveer 28.000 stenen. [N 98, 128; N 98, 150; monogr.]
II-8
|
| 26416 |
kamkuil |
kelder van het schotelrad:
kālǝr [van het] šø̜tǝlrǭǝt (Q083p Bilzen)
|
Uitholling in de vloer waar het kamrad in draait. Een kamkuil is noodzakelijk wanneer het kamrad een grote omtrek heeft. De kroon uit Q 180 was 0,5 m diep. Het rad dat in deze kroon draaide, werd door de informant een ɛkroonradɛ genoemd.' [Vds 102; Jan 116; Coe 81; Grof 99]
II-3
|