| 18436 |
wreef [wld ii.10, p. 23-24] |
wreef:
vriëf (Q083p Bilzen)
|
Het hoogste deel van de voorzijde van de voet? (wreef, wrijf)? [N 60 (1973)]
III-1-3
|
| 17892 |
wrijven |
wrijven:
vreive (Q083p Bilzen),
vrēͅivə (Q083p Bilzen),
vrijven (Q083p Bilzen)
|
wrijven [ZND 25 (1937)]
III-1-2
|
| 31922 |
wrikken met een beitel |
zuiver maken:
zīvǝr mǭkǝ (Q083p Bilzen)
|
Hout uit een gat verwijderen door met een schietbeitel of een andere beitelsoort te wringen. [N 53, 46e]
II-12
|
| 17922 |
wringen |
wringen:
vrĕngen (Q083p Bilzen),
vreͅŋə (Q083p Bilzen, ...
Q083p Bilzen),
wringen (Q083p Bilzen)
|
wringen [ZND 25 (1937)], [ZND m]
III-1-2
|
| 31300 |
wringhaak |
haak:
(h)uǝk (Q083p Bilzen),
wringijzer:
vręŋęjzǝr (Q083p Bilzen)
|
IJzeren haak om ijzer om te buigen. Het werktuig wordt gebruikt om een bij het smeden bij vergissing scheef omgebogen deel weer recht te buigen (Kuyper, pag. 167). Zie ook afb. 47. [N 33, 282]
II-11
|
| 31368 |
wringijzer |
tapijzer:
tap˱ęjzǝr (Q083p Bilzen),
wringijzer:
vręŋęjzǝr (Q083p Bilzen)
|
Een in het midden wat breder uitlopende staaf met één tot drie gaten waarin de vierkante kop van de tap past. Er bestaan ook wringijzers met een verstelbaar gat waarin diverse types tappen passen. Het wringijzer dient om de tap bij het tappen van schroefdraad rond te draaien. Zie ook afb. 96 en de toelichting bij het lemma "tap". [N 33, 304; N 64, 65d]
II-11
|
| 17888 |
wroeten |
wroelen:
vrīēle (Q083p Bilzen),
vrīlǝ (Q083p Bilzen),
wroetelen:
frūtǝlǝn (Q083p Bilzen)
|
Met de snuit in de grond wroeten, gezegd van het varken. Zie afbeelding 3. [JG 1a, 1b, 2c; L monogr.; Wi 56; S 45; monogr.] || Wroeten: al woelend en zoekend graven in de grond (modden, wroeten, wroetelen, woelen) [N 108 (2001)]
I-12, III-1-2
|
| 32999 |
zaad, zaaigoed |
zaad:
zoat (Q083p Bilzen),
zōǝt (Q083p Bilzen
[(m)]
),
zaadgoed:
zōǝt˲gūt (Q083p Bilzen),
zaadje:
zi̯ɛi̯tskǝ (Q083p Bilzen)
|
Hetgeen men uitstrooit, zaait op het land; de verzamelnaam. Zie voor het enkelvoudige begrip "zaadje" achterin het lemma. Vergelijk ook het lemma graankorrel (2.6). De typen gezaads en gezaams worden voornamelijk gebruikt voor (tuin)zaden. (m) achter de plaatscode geeft aan dat uitdrukkelijk is opgegeven dat ''zaad'' er een "de-woord" is. [N M, 22; JG 1a, 1b; Wi 5; RND 111; monogr.]
I-4
|
| 32779 |
zaadeg |
zaai[eg]:
zɛ̄[eg] (Q083p Bilzen
[(driehoekig)]
)
|
Met zaadeg wordt de eg bedoeld waarmee men het (meestal met de hand) gezaaide graan in de aarde werkt. Daarvoor had men vroeger vaak een aparte driehoekige, vierkante of trapeziumvormige houten eg, die later geheel in ijzer was uitgevoerd. Als zaadeg werd in latere tijden een combinatie van 3 of 4 eggetjes gebruikt. Als men voor de verschillende egwerkzaamheden maar één eg ter beschikking had, spande men deze bij het ondereggen van zaak "bot" aan. Voor zover er bijzonderheden omtrent de vorm (‚àÜ, vierkant, –î ), het materiaal en het aantal tanden van deze eg werden opgegeven, zijn deze achter de betrokken plaatsnummers vermeld. Voor zaadeg opgegeven benamingen die meer op de vorm van deze eg wijzen of op het materiaal waaruit deze vervaardigd is, zijn aan het einde van het lemma geplaatst. Wat bedoeld wordt met ''eg'' en ''eg'' is aangegeven in de toelichting bij het lemma ''eg''.' [JG 1a + 1b + 1c + 2c; N 11, 71; N 11A, 159; N J, 10 add.; N P, 15 + 16 add.; A 13, 16b; div.; monogr.]
I-2
|
| 27431 |
zaag |
zeeg:
zē̜x (Q083p Bilzen)
|
Snijwerktuig, dat bestaat uit een platte strook staal die aan één zijde van tanden voorzien is. De strook is bevestigd in een handvat of in een spanraam. Zie ook de lemmata ɛhandzaagɛ en ɛspanzaagɛ.' [S 45; L 8, 101; N 53, 1a; monogr.]
II-12
|