| 17672 |
benen (spotnamen) |
pikkels:
pekəls (L317p Bocholt),
schravels:
šrāvəls (L317p Bocholt),
stiepels:
WNT: stiepel, zie stieper.
sti(ə)pəls (L317p Bocholt)
|
benen: spotbenamingen [billewaage, pikkels, stekken] [N 10 (1961)]
III-1-1
|
| 25054 |
bepaalde hoeveelheid |
heleboel:
LET OP: de paginering van deel 2 (Ned.-Brees).
einen hiêleboel (L317p Bocholt),
klats (vloeistof):
klatz (L317p Bocholt),
ps. zo wordt het ook geschreven!
klats (L317p Bocholt),
poes:
met stoottoon, is poest?
ein pûs (L317p Bocholt),
portie:
puursie (L317p Bocholt),
reik:
("Doa höbste vèèl reik aan").
reik (L317p Bocholt),
zwik:
ein zwik (L317p Bocholt)
|
bepaalde hoeveelheid || bepaalde hoeveelheid (vloeistof) || beschikbare hoeveelheid
III-4-4
|
| 30190 |
bepleisteren |
bekleden:
bǝklɛjǝ (L317p Bocholt)
|
De gevlochten vulling van een vak of wand met leemspecie bestrijken. In L 320a gebeurde het 'bezetten' met leem, kalk en haren die door de kapper bijeengespaard waren. Het aanbrengen van de leem werd in Q 121 door de 'leemklener' ('lēmklęǝnǝr') gedaan, in Q 96a en Q 96c door de 'plakker' ('pl'kǝr'). Zie voor het woordtype '(be)klenen' ook RhWb IV, kol. 705 s.v. 'klennen ii': ø̄Lehm in die Gefachwand schmieren, plästern.ø̄ Het woordtype 'spervelen' (Q 30) is een afleiding van het woord 'spervel', de benaming voor een rechthoekig plankje met aan de onderzijde een handvat dat wordt gebruikt bij het bepleisteren van muren. Zie ook het lemma 'Speciebord'. [S 21; L 1a-m; N 4A, 53h; N F, 56d; N 31, 45c; monogr.]
II-9
|
| 24916 |
bergx |
bergen (mv.):
mv.!
bèrrəch (L317p Bocholt)
|
berg (bergen) [RND]
III-4-4
|
| 21527 |
bericht |
tijding:
WNT: ting (IV), In het Vroeg-nieuwndl. verkort uit tîding. Tijding, bericht.
ig heb ting gekriegen (L317p Bocholt)
|
Ik heb tijding (ting, teng, enz.) gekregen. [ZND 08 (1925)]
III-3-1
|
| 19540 |
berkenbezem |
berkenbezem:
beͅrkəbɛsəm (L317p Bocholt),
bɛrkəbɛsəm (L317p Bocholt)
|
bezem gemaakt van berketwijgjes (rijsbezem, berkenbezem, berkenboender) [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 18060 |
beroerte |
beslag:
beslaag kriege (L317p Bocholt),
b’slaag (L317p Bocholt),
slagaanval:
slaagaanval (L317p Bocholt)
|
Beroerte: verlamming veroorzaakt door uitstorting van bloed in de hersenen (beroerte, beslag, slag). [N 107 (2001)] || een beroerte, een geraaktheid krijgen [ZND 32 (1939)]
III-1-2
|
| 26051 |
berrie |
ber(ri)g:
(mv)
bø̜rǝgǝ (L317p Bocholt),
karber(ri)g:
karbrex (L317p Bocholt)
|
Elk van de twee bomen van de hoog- en stortkar waartussen het paard gespannen werd. De berries van de hoogkar verschillen essentieel van die van de stortkar: bij de eerste lopen de berries onder de hele bak door en maken ze er deel van uit (de zijwanden worden erop vastgezet), terwijl bij de tweede de berries tot halverwege de bak lopen en een aparte constructie vormen waarop de bak rust. Hierdoor kan de bak van de stortkar kippen, terwijl de berries op hun plaats blijven. Wanneer de bak van de hoogkar echter gekipt moet worden, gaat het hele voorstel van de kar omhoog. [N 17, 16 + 50b; N G, 54b + 64b; JG 1a; JG 1b; JG 1d; JG 2c; L 32, 63; L 34, 10; A 27, 20; Lu 5, 20]
I-13
|
| 33443 |
beschermstenen of -palen |
schampstenen:
šampstē̜ ̞i̯n (L317p Bocholt),
stijpen:
stīpǝ (L317p Bocholt)
|
Beschermstenen van natuursteen of dikke houten beschermpalen (soms ook wel van ijzer) worden geplaatst schuin tegen zijkanten van poorten en tegen hoeken van muren of tegen brugleuningen om beschadigingen door voertuigen te voorkomen. Bij boerderijen komen ze vooral voor aan schuurpoorten en ingangspoorten (van de gesloten hoeve). Soms dienen de stenen of palen ook als steun voor de muur waartegen ze rusten. Meervoudige opgaven benoemen de beide beschermstenen of -palen aan weerskanten van een opening. Zie ook afbeelding 18.a bij het lemma "poort" (4.1.1). [N 4A, 43a; monogr.; add. uit N 4A, 42f]
I-6
|
| 20790 |
beschuit |
beschuit:
beschuit (L317p Bocholt),
bəšjyt (L317p Bocholt),
1a-m
beschuut (L317p Bocholt),
məšīt (L317p Bocholt)
|
beschuit [ZND 21 (1936)] || de beschuit [N 29 (1967)]
III-2-3
|