| 33291 |
onkruid, algemeen |
onkruid:
onkrūt (Q096a Borgharen)
|
De verzamelnaam van in het wild groeiende planten, tussen de cultuurgewassen; ze belemmeren de cultuurgewassen in hun groei en de boer zal ze dan ook bestrijden. Naar aanleiding van de opgave nuttigheid in L 387 merkt de zegsman op: "Nut is hier ɛvuil, viesɛ"; waarschijnlijker dan deze volksetymologie is echter dat het voorvoegsel on- hier is uitgevallen. Puinen, puimen is eigenlijk de soortnaam van een afzonderlijke plant (zie het lemma Kweek) maar hier uitdrukkelijk opgegeven als de algemene benaming voor alle soorten onkruid. Hetzelfde geldt voor de opgaven reutsel (zie het lemma Perzikkruid). De varianten op -ds zoals vuiligheids vertonen pseudo-klankverschuiving. [N 11, 70a en 80a; N 11A, 172d; N 14, 123 en 124; N 17, 11; N P, 15b en 16b; JG 1a, 1b; A 17, 11; A 26, 9; A 28, 10; A 30, 2; A 39, 1b; A 43, 13; L 2, 18; S 26; Wi 6; monogr.]
I-5
|
| 19267 |
onnozel persoon |
uilskuiken:
uilskuuke (Q096a Borgharen)
|
uilskuiken [SGV (1914)]
III-1-4
|
| 22316 |
onnozele-kinderendag |
onnozele-kinderen:
onnuuzel kee.nder (Q096a Borgharen)
|
Onnozole kinderen [allerkindere]. [N 06 (1960)]
III-3-2
|
| 22849 |
onpaar |
onpaar:
o?paar (Q096a Borgharen),
onpaar (Q096a Borgharen)
|
onpaar [SGV (1914)]
III-3-2
|
| 20922 |
onrijp |
onrijp:
onriep fruit ete (Q096a Borgharen)
|
fruit [onrijp ~ eten] [SGV (1914)]
III-2-3
|
| 33535 |
onrijp, onvolgroeid |
onrijp:
onriep (Q096a Borgharen)
|
onrijp [SGV (1914)]
I-7
|
| 20581 |
ontbijt |
koffie, de -:
koffie (Q096a Borgharen),
koffiedrinken, het -:
koffiedrinke (Q096a Borgharen),
koffiedrinken (Q096a Borgharen)
|
namen en uren van de dagelijkse maaltijden: morgen [ZND 18G (1935)] || namen en uren van de dagelijkse maaltijden: ontbijt [ZND 18G (1935)]
III-2-3
|
| 33002 |
ontsmettingsmiddel |
kalk:
ka.lǝk (Q096a Borgharen)
|
Het middel, de vloeistof die gebruikt wordt bij het ontsmetten van zaaigraan. Zie ook de toelichting bij het vorige lemma. [N M, 24b]
I-4
|
| 34151 |
onvruchtbare koe |
manse koe:
mai̯s ku (Q096a Borgharen)
|
In dit lemma duiden de benamingen niet alleen op een koe die bij de dekking niet is bevrucht maar ook op een rund dat halfslachtig ter wereld is gekomen dat wil zeggen half stier en half koe is. Ook tweeling-runderen zijn vaker onvruchtbaar. [N 3A, 102; N 3A, 103; N 3A, 150h; N 3A, 150i; JG 1a, 1b; A 4, 14; L 20, 14; monogr; add. uit N C]
I-11
|
| 25119 |
onweersbui |
donderbui:
donderbui (Q096a Borgharen),
donderbuij (Q096a Borgharen)
|
donderbui [SGV (1914)] || onweersbui [SGV (1914)]
III-4-4
|