| 28152 |
duimstok |
voetmaat:
vosmǫas (Q121a Chevremont),
zollstock:
tsǫlštǫk (Q121a Chevremont)
|
Vouwbare maatstok waarvan de vier delen ieder vijfentwintig cm lang zijn. Aan de uiteinden is elk deel versterkt met metaal. De metalen scharnieren van de duimstok bestaan uit ronde schijven die over elkaar draaien. De twee scharnieren in het midden zijn penvormig. Vroeger was de duimstok verdeeld volgens de duimschaal; tegenwoordig zijn uitvoeringen in gebruik met aan de ene kant een duimschaal en aan de andere kant een metrische schaal. Zie ook afb. 99. [N 53, 184a; monogr.]
II-12
|
| 27908 |
dwarskap |
ondertog:
oŋǝrtsøx (Q121a Chevremont
[(Julia)]
[Maurits])
|
Kap die in de dwarsrichting van de pijler of de mijngang wordt geplaatst. De dwarskap is extra versterkt en bestaat uit twee elementen. Zij wordt gelegd op de plaats waar vanuit een steengang een galerij wordt begonnen. Zij moet extra stevig zijn omdat, al naar gelang de hoek die de galerij ten opzichte van de steengang maakt, één of meer kappen van de galerij met één uiteinde op de dwarskap rusten. [N 95, 303; monogr.; Vwo 105; Vwo 297; Vwo 299; Vwo 352; Vwo 792]
II-5
|
| 27193 |
dwarsligger |
zwel:
šwɛl (Q121a Chevremont
[(Julia)]
[Domaniale])
|
Houten of ijzeren dwarsligger waarop de spoorstaven worden bevestigd. De vormen "sousguide" en "travers" worden in de Belgische mijnen voornamelijk ondergronds gebruikt, terwijl men bovengronds meestal van "bille" spreekt (Vanwonterghem pag. 202). [N 95, 709; monogr.; Vwo 132; Vwo 300; Vwo 722; Vwo 790]
II-5
|
| 27985 |
dwarspijler |
dwarspijler:
dwars[pijler] (Q121a Chevremont
[(Julia)]
[Maurits])
|
Pijler die evenwijdig aan de strijkrichting van de koollaag ligt. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel -(pijler) het lemma Pijler. [N 95, 480; N 95, 286]
II-5
|
| 27320 |
dynamiet |
dynamiet:
dinamit (Q121a Chevremont
[(Julia)]
[Willem-Sophia])
|
Springstof met nitroglycerine als grondstof. Dynamiet wordt vooral gebruikt om zeer harde steenlagen los te maken. [N 95, 422; N 95, 419; monogr.; Vwo 301]
II-5
|
| 28217 |
dynamo |
dynamo:
dynamo (Q121a Chevremont
[(Julia)]
[Willem-Sophia])
|
De kleine dynamo die gekoppeld is aan een door perslucht aangedreven turbine en de benodigde elektrische stroom levert voor de persluchtlamp. [N 95, 259]
II-5
|
| 31696 |
een boom omhakken |
vellen:
vɛlǝ (Q121a Chevremont)
|
Een boom met behulp van een bijl omhakken. Zie ook het volgende lemma. [N 50, 10a; N 75, 113a; monogr.]
II-12
|
| 28386 |
een brok steenkool |
knode kool:
knoǝ koǝl (Q121a Chevremont
[(Julia)]
[Domaniale])
|
Een dikke brok steenkool. [N 95, 464; monogr.]
II-5
|
| 27755 |
een koollaag meten |
meten:
mɛsǝ (Q121a Chevremont
[(Julia)]
[Maurits])
|
Diktebepaling van de kolenlaag door meting. [N 95, 190; N 95, 191]
II-5
|
| 27754 |
een koollaag verkennen |
(een laag) verkennen:
vǝrkɛnǝ (Q121a Chevremont
[(Julia)]
[Willem-Sophia])
|
Wanneer men een koollaag heeft aangetroffen, dan moet deze verkend worden en de koolwinning worden voorbereid. Men gaat dan onderzoeken, hoe het verloop van de koollaag is. Hiertoe maakt men in de koollaag galerijen en doortochten. Hierdoor krijgt men nagenoeg een zuiver beeld van de koollaag. Men weet hoe haar helling is op ieder punt, men kent de dikte en men weet of er storingen in voorkomen. [N 95, 189; N 95, 191; N 95, 202]
II-5
|