| 32859 |
wilde zuring |
koekoeksla(ad):
kukukslǭt (Q071p Diepenbeek),
wilde sulker:
wīlǝ sølǝkǝr (Q071p Diepenbeek),
wilde surkel:
wīlǝ sørkǝl (Q071p Diepenbeek)
|
Wilde zuring of veldzuring, een algemeen voorkomende plant met rood uitziende stelen en een losse aarachtige bloemtop die in de weiden en langs de sloten groeit: Rumex acetosa (tot 50 cm hoog) of Rumex acetosella (25 cm hoog). Botanici onderscheiden vele variëteiten, die ongetwijfeld tussen de onderstaande namen zijn terug te vinden. Naamsverwarring met de klaverzuring (Oxalis acetosella), die van een andere familie is dan de veldzuring, slechts 10 cm hoog en met drietallige blaadjes gelijkend op de gewone klaver, is zeker niet uit te sluiten. De meest voorkomende volksnamen voor deze plant bevatten het element klaver-; daarom zijn deze apart geplaatst (groep B). Onder C staan nog enkele volksnamen die doorgaans andere planten aanduiden, zoals hazebrood (voor Luzula, veldbies), hondsribbe (voor Plantago lanceolata, smalle weegbree) en suikerij (voor Taraxacum, paardebloem); zie ook de toelichting bij het lemma ''oude grassoorten''. Wel moet onderscheid gemaakt worden tussen de hier behandelde wilde zuring die als onkruid wordt beschouwd en die de koeien niet eten (en dus moet worden bestreden) en de tamme zuring die als groente wordt gekweekt. De Limburgse volksnamen voor deze laatste plant komen ter sprake in de afleveringen over het Boerenhuis bij de moestuin. Zie afbeelding 1.' [N 14, 84a; JG 1b, 2c; L 34, 57; monogr.]
I-3
|
| 24510 |
wilgenkatje |
kat:
katten (Q071p Diepenbeek),
katje:
-
katsjəs (Q071p Diepenbeek),
poesje:
pūskəs (Q071p Diepenbeek),
pūəskəs (Q071p Diepenbeek)
|
katjes v. sommige bomen [ZND 34 (1940)] || wilg, bloeiwijze van [DC 68 (1993)]
III-4-3
|
| 17596 |
wimper |
plimp:
plimpen (Q071p Diepenbeek, ...
Q071p Diepenbeek)
|
lange wimpers (haartjes aan de oogleden) [ZND 34 (1940)]
III-1-1
|
| 25160 |
winderig weer |
wild (weer):
wield wie(j)er
wilt wī(j)ər (Q071p Diepenbeek)
|
winderig weer [zuchtig] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 25209 |
windhoos |
kumpel:
kumpel
kømpəl (Q071p Diepenbeek)
|
klein windhoosje, dwarrelig van bladeren en zand [echelstaart, keujmenke] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 30488 |
windroeden |
windroeden:
wentrujǝ (Q071p Diepenbeek)
|
Twijgen die men vastbindt op de naden van de dakschilden om het verwaaien van de dakbedekking tegen te gaan. De bandgaarden werden in L 291 vastgebonden met 'wijden' ('wijǝ') of 'witsen' ('wetsǝ'), in K 353 met 'dekbanden' ('dęk˱banǝ'). In K 316 gebruikte men 'dekgaarden' ('d'k˲gšrǝ') om het stro over de hele lengte van het dak vast te leggen. [N F, 10; N 4A, 34d; monogr.]
II-9
|
| 33832 |
windzuiger |
windschepper:
węnjtšø̜pǝr (Q071p Diepenbeek)
|
Paard dat zich bijv. op de rand van een deur of voerbak vastklemt en met een klokkend geluid lucht naar binnen zuigt, die in de plaats van in de longen in de maag terechtkomt. Door te veel lucht in de maag kan het koliek (zie het lemma ''buikkrampen'' (7.4)) krijgen. [JG 1a, 1b; N 8, 62q, 84f en 85; A 48A, 41b en 41c]
I-9
|
| 18434 |
winkelhaak |
winkelhaak:
wienkelhaok (Q071p Diepenbeek),
wienkelhoak (Q071p Diepenbeek),
wiŋkǝlhǭk (Q071p Diepenbeek),
wīŋkǝlhōk (Q071p Diepenbeek)
|
Haak waarvan de armen een hoek van 900 vormen. Met de winkelhaak wordt haaks afgetekend en worden werkstukken op hun haaksheid gecontroleerd. Zie ook afb. 2. [N 30, 13a; monogr.] || Hoe zegt U: een hoekvormige scheur (winkelhaak?)? [N 62 (1973)] || Rechthoekige scheur in een kledingstuk. Een mogelijk verklaring van het woordtype vijf (c.q. fünf) geeft het WNT (XXI, pag. 536 s.v. ɛvijfɛ 4): ø̄Wat den vorm heeft van een cijfer ɛvijfɛ. Gewest. in het Zuiden als ben. voor een winkelhaak (scheur), die aan een Romeinse V doet denkenø̄.' [N 59, 192b; N 62, 43b; N 62, 43c; Gi 1.IV, 11; MW; S 44; monogr.] || Winkelhaak. Een rechthoekige scheur in een kledingstuk. [N 114 (2002)]
II-7, II-9, III-1-3
|
| 21566 |
winkelkorf |
kalebas:
klebaas (Q071p Diepenbeek),
ən kəlbās (Q071p Diepenbeek),
kalabas
klabaas (Q071p Diepenbeek),
mallette (fr.):
melet (Q071p Diepenbeek),
⁄n mallet (Q071p Diepenbeek),
net:
ə neͅt (Q071p Diepenbeek)
|
Korf of zak die aan de arm gedragen wordt wanneer men naar de winkel gaat. [ZND 36 (1941)]
III-3-1
|
| 22770 |
winnen |
winnen:
(w)Ene (Q071p Diepenbeek),
waennen (Q071p Diepenbeek),
wēͅnnen (Q071p Diepenbeek),
weͅnən (Q071p Diepenbeek),
winnen (Q071p Diepenbeek)
|
III. Winnen; hij won; gewonnen. [ZND 25 (1937)] || winnen [GTRP (1980-1995)] || Winnen. [Willems (1885)]
III-3-2
|