| 18428 |
soorten mouwen |
raglanmouw:
raglanmōēw (Q027p Doenrade),
rechte mouw:
rechte mōēw (Q027p Doenrade)
|
Welke soorten mouwen kent U (pofmouw, puntmouw etc.?). Beschrijf hoe deze er uit zien [N 62 (1973)]
III-1-3
|
| 28833 |
soorten patronen of dessins |
bloempje:
blø̜mkǝ (Q027p Doenrade),
blokje:
blø̜kskǝ (Q027p Doenrade),
nopje:
nø̜pkǝ (Q027p Doenrade),
streepje:
štrē̜pkǝ (Q027p Doenrade)
|
Diverse patronen of motieven in de stof. [N 62, 74b; MW]
II-7
|
| 21739 |
soorten soldaten |
kalkvreter:
kalkvreater (Q027p Doenrade),
piot:
Van Dale: (gew. en Barg.) infanterist.
piot (Q027p Doenrade, ...
Q027p Doenrade),
zandhaas:
Van Dale: zandhaas, 2. (spott.) ben. voor infanterist.
zantjhaas (Q027p Doenrade)
|
welke verschillende soldaten onderscheidt u [piot, zandhaas, kalkvreter] [N 90 (1982)]
III-3-1
|
| 32576 |
soorten van dierlijke mest |
geitemest:
gęi̯tǝ[mest] (Q027p Doenrade),
hoendermest:
hōndǝr[mest] (Q027p Doenrade),
koemest:
kǫu̯[mest] (Q027p Doenrade),
paardsmest:
pē̜ǝš[mest] (Q027p Doenrade),
schapemest:
šǭpǝ[mest] (Q027p Doenrade),
varkensmest:
vɛr(ǝ)kǝs[mest] (Q027p Doenrade)
|
De termen voor de verschillende soorten van dierlijke mest zijn op deze plaats in een lemma verenigd, omdat er (met name door N 11 en N 11A) in het kader van de bemesting van akker en weide naar werd geïnformeerd. Ze zouden evengoed passen in de sfeer van het uitmesten van de stallen en de mestbereiding, ook al kan men voor bepaalde gewassen de akker het best bemesten met de mest van een bepaalde veesoort en zal men in de mestvaalt sommige soorten dierlijke mest afzonderlijk verzamelen. In sommige plaatsen wordt naast of in plaats van (stal)mest het woordtype koestalmest of koemest gebruikt ter aanduiding van natuurlijke mest. Dat is niet verwonderlijk wanneer men bedenkt dat op de boerderij de meeste mest geproduceerd wordt door de koeien. In dit lemma zijn geen benamingen opgenomen, die specifiek zijn voor de uitwerpselen van de genoemde diersoorten. Voor de plaatselijke varianten van -[mest [JG 1a + 1b add.; A 9, 24 + 25; N 11, 27; N 11A, 5a t /m f; N M, 10a + b add.; L 20, 22f; A 4, 22f]
I-1
|
| 29065 |
sousbras |
zweetlap:
šwētlap (Q027p Doenrade)
|
Schuingesneden zemen of gummi lapje, in de armsgaten van japonnen en mantels gedragen tegen het doorzweten in de oksels. [N 59, 132]
II-7
|
| 34576 |
spaak |
karrenspeek:
karǝšpęi̯k (Q027p Doenrade),
speken:
špęi̯kǝ (Q027p Doenrade)
|
Elk van de houten staven die de verbinding vormen tussen de velg van het wiel en de naaf. Afhankelijk van de omtrek van het wiel zijn er tien tot zestien spaken. Er zijn twee soorten spaken: ronde en platte. Voor zover ze specifieke benamingen krijgen, worden ze behandeld onder A resp. B. [N 17, 61a-b + 62a-b; N 18, 99; N G, 44a; JG 1a; JG 1b; JG 2b; S 34; A 4, 20b; L 20, 20b; L 7, 13; monogr.]
I-13
|
| 32207 |
spaakgaten |
speekloker:
špęjklǭkǝr (Q027p Doenrade)
|
De met de zulaks gekapte, of, in modernere wagenmakerijen, met behulp van een speciale houtbewerkingsmachine in de naaf gefreesde gaten, waar de spaken in worden geslagen. [N G, 43f]
II-12
|
| 32212 |
spaakhamer |
speekhamer:
špęjkhāmǝr (Q027p Doenrade)
|
Zware hamer met lange, houten steel, die wordt gebruikt om de spaken in de naaf te slaan. Zie ook afb. 187. [N G, 40a]
II-12
|
| 32211 |
spaakkuil |
speekkuil:
špęjkkul (Q027p Doenrade)
|
Kuil of put in de werkplaats van de wagenmaker van ongeveer 2 meter lang, 1 meter diep en 20 cm breed, die wordt gebruikt om spaken in de naaf te slaan. Aan de bovenzijde is de spaakkuil afgedekt met drie balken. De middelste daarvan wordt weggenomen als de spaakkuil wordt gebruikt. De naaf wordt draaibaar op de rand van de spaakkuil vastgezet met behulp van wiggen. Zie ook afb. 186. [N G, 8a]
II-12
|
| 32214 |
spaakzwei |
speekveer:
špęjk˲vē̜r (Q027p Doenrade)
|
Werktuig dat dient voor het richten van de spaken. Er zijn verschillende uitvoeringen van de spaakzwei, maar vaak bestaat het uit een één meter lange lat die met één uiteinde in het midden van de naaf wordt bevestigd. De spaakzwei is voorzien van een gleuf, waarin met behulp van twee moeren en sluitringen een stelpin van ongeveer 20 cm lengte vastgezet kan worden. Door middel van deze stelschroef kan de schuine stand van de spaken precies worden aangegeven. Zie ook afb. 189. [N G, 21a]
II-12
|