| 33110 |
grof gedorst stro |
baardslag:
bǫǝrtslā.x (L353p Eksel)
|
Het stro dat overblijft na het voordorsen. Zie ook de toelichting bij het voorgaande lemma. De benaming komt voor in enkele spreekwoorden over een schrale lente: als de zon op 2 februari, Maria Lichtmis, schijnt, moet de herder het grof gedorst stro bewaren, want hij zal zijn schapen moeten bijvoederen. Bij voorbeeld: in L 288: "Schijnt de zon met Lichtmis op de toren, scheper bewaar de oorden" of in L 294: "Lichtmis hel en klaor; sjieper bewaor dien oarte", of in L 322a en 330: "Sint Maria Leechmis de zon sjient op ''t altaor; sjeper neem dien horte waor." Zie voor de fonetische documenatie van het woord(deel) [schoof] het lemma ''garve'', ''gebonden schoof'' (4.6.4). [N 14, 16; JG 1a, 1b -gedeeltelijk-, 1d, 2c; monogr.]
I-4
|
| 18300 |
groflinnen beenwindsel |
beenbinder:
bieënbinders (L353p Eksel)
|
windsels, groflinnen lappen of ~ die bij koud of nat weer en bij vuil werk met linten of knopen om de broekspijpen worden gebonden [slophooze, beenslette, beenwagge, gette, slikbagge] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 33308 |
grondkrabber |
haak:
hōk (L353p Eksel)
|
Haak voor het losmaken van de grond en voor het wieden. Het gereedschap heeft 3 of 4 vaak sterk gebogen tanden, die langer zijn dan de tanden van de hark; door de tanden onderscheidt de krabber zich ook van de schoffel die een mesvormig werkend deel heeft, maar voor hetzelfde doel wordt gebruikt. Hier is het materiaal uit de vragen N 18, 55-63 opgenomen waarbij niet het doel om mest te trekken is aangegeven. Bij het hier opgenomen type mesthaak is dit àndere doel, het losmaken van de grond, uitdrukkelijk aangegeven. Het materiaal geeft geen aanleiding voor een apart lemma Aardappelkrabber. Naast het voornaamste doel waarvoor dergelijke haken worden gebruikt, het loswoelen van de grond, zijn nog drie andere doeleinden en typen haken in het materiaal onderscheiden die aan het einde van lemma zijn opgenomen: 1. haak voor het schoonmaken van sloten e.d.; 2. brandhaak of weerhaak om iets op te vissen: gereedschap met zeer lange steel; het werkend deel is een (oude) riek met omgekrulde scherpe punten; het was vroeger op de boerderij voorhanden om in geval van brand het brandend dakstro weg te kunnen trekken; 3. drie-of viertand, naar de vorm benoemd, zonder enige aanwijzing voor het gebruiksdoel. [N 18, 55 - 63, behalve hetgeen is ondergebracht in het lemma mesthaak in WLD.I.1, p. 12; monogr.; add. uit JG 1a, 1b]
I-5
|
| 25005 |
groot in zijn soort |
kastaar:
kastaar (L353p Eksel)
|
iets dat groot is in zijn soort [kardoffel, karbonkel, bonker, bommel, klepper, sjaorel] [N 91 (1982)]
III-4-4
|
| 25007 |
grootte |
grootte:
grote (L353p Eksel)
|
grootte [ZND 01 (1922)]
III-4-4
|
| 25060 |
grote hoeveelheid, hoop |
hoop (aarde):
enə hūp ɛ̄r (L353p Eksel),
tas:
tas (L353p Eksel),
vracht:
vraxt (L353p Eksel)
|
een grote hoeveelheid [bezie, hoop, pook, tas, klamp, kluts, krooi, berm, kluft, bres, meuk, del] [N 91 (1982)] || grote hoeveelheid (bezie, hoop, pook, tas, klamp, kluts, krooi, berm, kluft, bres, mouk, del) [ZND B2 (1940sq)] || onbepaalde grote hoeveelheid (vracht) [ZND A1 (1940sq)]
III-4-4
|
| 23543 |
grote hostie |
grote hostie (<lat.):
grutte hostie (L353p Eksel),
hostie (<lat.):
hostie (L353p Eksel)
|
De grote hostie, op de pateen gelegen. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 22504 |
grote knikker |
schietfrank:
Vijf piettepenningskes wás zoeveûl as iêën schietvraânk: vijf lemen knikkers hadden dezelfde waarde als een glazen knikker.
schietvraânk (L353p Eksel)
|
Glazen knikker.
III-3-2
|
| 23055 |
grote knikker add. |
biel:
Iêje bielleke van t vurste roâëd van ne vielloo wás zoeveûl wèèrd as vijf piettepenningskes of n schietvraânk. Biellen van circa 1 cm diameter deh waaren twiêje schietvrênk.
biel (L353p Eksel)
|
Stalen kogel (uit kogellager).
III-3-2
|
| 22721 |
grote knikker: glazen knikker |
glazen frank:
inə dĭkə glàzə fràŋk (L353p Eksel)
|
Een dikke glazen knikker. [ZND B1 (1940sq)]
III-3-2
|