| 33975 |
voorstrengen |
voorstrengen:
vø̄.rstręŋǝn (L353p Eksel)
|
Strengen waar het voorgespan (dat is het voorste van twee ingespannen paarden) mee trekt en die aan de voorste schei of aan een haak in de berries van de kar of wagen zijn vastgemaakt. Wanneer drie paarden achter elkaar zijn ingespannen trekt zowel het eerste als het tweede paard met voorstrengen. [JG 1b, 1c, 1d, 2c; N 13, 62]
I-10
|
| 34015 |
vooruit |
hup:
hyp (L353p Eksel),
ju:
jø̄. (L353p Eksel)
|
Voermansroep om het paard vooruit te doen gaan. [JG 1b; N 8, 95f en 96; L 1 a-m; L B 2, 253; L 26, 2; L 36, 81a; S 41; monogr.]
I-10
|
| 25097 |
vooruitkomen, vorderen |
avanceren:
aveceren (L353p Eksel)
|
vooruitkomen [avanceren, vorderen, plakken, plakmaken, verkuvereren] [N 91 (1982)]
III-4-4
|
| 34583 |
voorwand |
bred:
brēǝt (L353p Eksel),
hoofdbred:
høt˱brēt (L353p Eksel),
schoft:
sxǫft (L353p Eksel),
voorbred:
vø̄rbrēt (L353p Eksel)
|
De vaste of afneembare voorplank van de kar of wagen. De kar met opkipbare bak heeft meestal een vaste voorwand; bij die met vaste bak kan de voorwand weggenomen worden en vervangen worden door bv. een oogsthek om de laadruimte te vergroten. Dit lemma vertoont een grote gelijkenis met het lemma voor de achterwand. Dat is niet te verwonderen, omdat er betekenisuitbreidingen in de twee richtingen zijn geweest. Ten noorden van de lijn Halen (P 48) - Neeroeteren (L 368) hebben de benamingen voor de achterplank geleidelijk aan ook de betekenis "voorplank" gekregen, omdat de achterplank altijd een apart onderdeel van de kar of de wagen geweest is, terwijl de voorplank alleen maar bij de hoogkar los is en dus een apart onderdeel vormt. Ten zuiden van deze lijn is echter het omgekeerde gebeurd: de achterplank heeft de naam van de voorplank gekregen. Vermoedelijk hadden de karren hier oorspronkelijk helemaal geen achterplank. Toen men nadien de karbak achteraan ook ging afsluiten (om de laadruimte te vergroten), werd daarvoor dan dezelfde naam gebruikt als die van de voorplank, die hier sterk op leek. (Meer hierover is te vinden in Goossens 1963, pag. 54-58). Op de kaart zijn voor Belgisch Limburg alleen de gegevens uit de mondelinge enquête opgenomen. [Meer hierover is te vinden in Goossens 1963, pag. 54-58]
I-13
|
| 23566 |
voorzanger |
voorzanger:
veruzanger (L353p Eksel),
veruzenger (L353p Eksel),
veurzaenger (L353p Eksel)
|
Een voorzanger [veurzenger,-zinger?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 18911 |
voorzichtig |
voorzichtig:
verzichtig (L353p Eksel)
|
rekening houdend met wat er zou kunnen gebeuren, zorg dragend dat er niets verkeerd gaat [listig, roekelijk, voorzichtig] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 19712 |
vork |
ket:
kɛt (L353p Eksel),
verket:
voͅrkeͅt (L353p Eksel)
|
vork (bij het eten gebruikt) [ZND 16 (1934)] || vork (bij het eten) [ZND B1 (1940sq)]
III-2-1
|
| 24032 |
vormeling |
vormeling:
vürmeling (L353p Eksel)
|
Een vormeling. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 24031 |
vormen |
vormen:
vürmen (L353p Eksel)
|
Vormen, het Vormsel toedienen [firme, fierme]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 23343 |
vormsel |
vormsel:
vürmsel (L353p Eksel)
|
Het Vormsel [firmoeng]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|