| 28330 |
mijnspoor aanleggen |
spoor aanleggen:
špǫ.ar ā.l˙ɛqǝ (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Emma, Hendrik, Wilhelmina])
|
[N 95, 696]
II-5
|
| 28290 |
mijnwagen |
kolenwagen:
kǫ.alǝw˙ān (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Domaniale])
|
Vierwielig ijzeren spoorwagentje met speciale vorm waarin kolen en stenen over rails kunnen worden vervoerd. De "birouche" is een kleinere uitvoering van het mijnwagentje. De "komfaat" uit Q 121 was een extra grote mijnwagen die op de Domaniale mijn tot ongeveer 1906 werd gebruikt bij het schachtvervoer. Op een ondergronds gelegen laadpunt werden de kolen vanuit kleine wagens, die in de lage galerijen reden, overgeladen in de grotere "komfaten". Deze werden dan op de kooi geduwd om naar bovengronds te worden vervoerd (Lochtman pag. 191). Het woordtype "afgebrande" werd op de mijn Maurits gebruikt voor een halve grote wagen (Loontjens pag. 30). [N 95, 671; monogr.; Vwo 111; Vwo 114; Vwo 116; Vwo 202; Vwo 515]
II-5
|
| 27219 |
mijnwerker |
kuilman:
k˙ulmā.n (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Eisden]),
kuilpiet:
k˙ulpi.t (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Maurits])
|
De algemene benaming voor mijnwerker ondergronds en bovengronds. Naast de neutrale benamingen is er een aantal dat een bepaalde gevoelswaarde heeft. Al naargelang de gebruikssituatie drukt men daarmee scherts, spot, kameraadschappelijkheid en schelden uit. Een ander aantal heeft het karakter van bijnamen. Het is moeilijk om deze categorieēn van benamingen exact af te bakenen. Zo kon "kuilpiet" zowel een populaire benaming zijn als een scheldbenaming. De normale betekenis van "kompel" is vriend of maat, maar in de Belgische mijnen werd het in het algemeen in een negatieve betekenis gebruikt. Het woord "balt" slaat op Baltische mijnwerkers die na de Tweede Wereldoorlog in de Limburgse mijnen zijn komen werken. Het wordt als scheldwoord gebruikt (Vanwonterghem pag. 55). "Pieren" was de naam voor de mijnwerkers die uit Maastricht kwamen. [N 95, 115; monogr.; Vwo 64; Vwo 88; Vwo 187; Vwo 227; Vwo 436; Vwo 444; Vwo 516; Vwo 554; Vwo 640; Vwo 861]
II-5
|
| 27593 |
mijnwerkershuis |
kuilhuis:
k˙ulhū.s (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Willem-Sophia])
|
[N 95, 41a; N 95, 41b]
II-5
|
| 27592 |
mijnwerkerskolonie |
kolonie:
ko.lo.n˙i (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik])
|
Wijk of deel van een wijk bestaande uit eenvoudige mijnwerkerswoningen. Volgens de informant uit Q 15 kwam de "kolonie" in Nederlands Limburg in de Westelijke Mijnstreek slechts sporadisch voor; hem was alleen Geleen-Lindenheuvel bekend. Bij het uitspreken van kolonie valt de klemtoon op de laatste lettergreep. Een aantal woordtypen duidt op bepaalde woonwijken met name in de Oostelijke Mijnstreek in Nederlands Limburg. [N 95, 41c; Vwo 244; Vwo 803; monogr.]
II-5
|
| 21745 |
mikken |
mikken:
me.kə (Q202p Eys),
mikke (Q202p Eys)
|
scherp kijken naar en richten op het doel dat men wil raken met een vuurwapen [mikken, mieren, aanleggen] [N 90 (1982)]
III-3-1
|
| 25320 |
millimeter, maat, 1000ste deel van een meter |
millimeter:
millimeter (Q202p Eys),
m.
m‧iləm‧ētər (Q202p Eys)
|
het duizendste deel van een meter [millimeter, streep] [N 91 (1982)]
III-4-4
|
| 20285 |
min, voedster |
voedster:
voedster (Q202p Eys)
|
voedster; een vrouw die een kind van een andere vrouw zoogt [min, voedster] [N 86 (1981)]
III-2-2
|
| 19360 |
minachten; minachtend |
neerkijken op:
n‧ērki.kə o.p (Q202p Eys),
uit de stub houden:
oet der stup hoate (Q202p Eys)
|
blijk gevend van minachting, met minachting [afhoudig] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 18795 |
minderen |
minderen:
mindere (Q202p Eys)
|
minderen [SGV (1914)]
III-1-3
|