| 19681 |
de was bleken |
bleken:
bleike (Q021p Geleen),
blei̯ke (Q021p Geleen)
|
het bleken van wasgoed in de zon op een grasveld [DC 15 (1947)]
III-2-1
|
| 19785 |
de was invochten |
insprinkelen:
s breedgesproken
insprenkelen (Q021p Geleen),
sprinkelen:
sjprènkele (Q021p Geleen),
sprinkelen (Q021p Geleen)
|
het vochtig maken van strijkgoed [DC 28 (1956)]
III-2-1
|
| 19437 |
de was spoelen |
spoelen:
sjpeulen (Q021p Geleen)
|
spoelen [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 32702 |
de wintervoor ploegen |
op voren varen:
ǫp ˲vōrǝ vãrǝ (Q021p Geleen)
|
Als een akker niet gezaaivoord hoefde te worden voor wintergraan, werd hij in het najaar in brede, ondiepe voren omgeploegd of op walletjes gelegd. De grond kon dan in de wintertijd goed "uitvriezen" en het regen- en sneeuwwater beter opnemen. Bij het ploegen van de wintervoor werd ook wel mest oppervlakkig in de grond gewerkt. Voor het (...)-gedeelte van varianten zie men het lemma wintervoor. [N 11, 59a; N 11A, 110b + 113a + 137n; A 27, 24b; A33, 17; div.]
I-1
|
| 34344 |
de zeug naar de beer brengen |
laten dekken:
lǭtǝ dękǝ (Q021p Geleen)
|
De zeug laten dekken door de beer, het mannelijk varken. [N 19, 30; JG 1a, 1b, 2c; N 76, add.; monogr.]
I-12
|
| 23470 |
de zondag inluiden |
de zondag inluiden:
de zôndig wurd ingeloed (Q021p Geleen)
|
Het luiden van de klokken op zaterdagavond na het angelus [zondag luiden, de zondag inluiden?]. [N 96A (1989)]
III-3-3
|
| 25312 |
decimeter, maat van 10 cm |
decimeter:
decimiëter (Q021p Geleen)
|
de maat die een lengte van 10 cm aangeeft, 1/10 deel van een meter [sol, palm, decimeter] [N 91 (1982)]
III-4-4
|
| 20808 |
deeg |
deeg:
deig (Q021p Geleen)
|
deeg [SGV (1914)]
III-2-3
|
| 25578 |
deeg afwegen |
afwagen:
āfwǭgǝ (Q021p Geleen, ...
Q021p Geleen)
|
De stukjes deeg afwegen. Men kan met de hand afwegen. Hiertoe wordt het deeg op de bank gebracht en met een steker in stukjes verdeeld die op een balans (schaal) afgewogen worden (Schoep blz. 98). Men kan ook met de afweegmachine wegen. Grote stukken van het deeg worden met de hand uit de trog of kuip gehaald en in de trechter van de afweegmachine geworpen, waarna ze door het mechanisme van de afweegmachine op het gewenste deeggewicht worden verdeeld (Schoep blz. 99). [N 29, 33c; N 29, 30b; N 29, 32a]
II-1
|
| 25548 |
deeg kneden |
kneden:
knē̜ (Q021p Geleen),
knē̜ǝ (Q021p Geleen),
knęɛn (Q021p Geleen),
ondereendoen:
oŋǝręjndǭn (Q021p Geleen)
|
Bepaalde grondstoffen t.w. bloem, gist, zout, vocht vormen het deeg. Eventueel worden er nog andere toevoegingen bijgevoegd. Dit deeg gaat men kneden om een massa te verkrijgen waarin de verschillende grondstoffen in de juiste verhouding zo volkomen en gelijkmatig mogelijk dooreengemengd zijn (Schoep blz. 90-91). Naast "kneden met de hand" komt voor "kneden met de voeten" of kneden met de deegmachine". De informant van L 428 merkt op dat "mengelen" het mengen der diverse ingrediënten inhoudt en het eigenlijk kneden ''knē̜jǝ'' is. In dit lemma wordt het object "deeg" niet fonetisch gedocumenteerd. Bij documentatie zou de meest voorkomende variant dęjx zijn geweest. Daarnaast zouden er nog varianten voorkomen als dēx, dē.x, dējx, dē̜k, dē.jx, tī.x, dījx, dix, dīx en di.x.' [N 29, 20b; N 6, 47; S 18; L 1a-m: monogr.; L 22, 41]
II-1
|