| 30090 |
een muur opmetselen |
(de muur) op zijn hoogte metsen:
op ˲zǝn hīx˱dǝ mɛtsǝ (Q003p Genk),
(een muur) opmetsen:
opmɛtsǝ (Q003p Genk)
|
Al metselend een muur laag na laag hoger maken. Een muur die zo werd opgetrokken werd in K 353 een 'muur in opbouw' ('mȳr en up˱bē̜jǝf') genoemd. Het resultaat was volgens een aantal invullers een 'volle muur' ('volǝ mȳr', K 353; 'volǝ myǝr', K 278; 'vǫlǝ mūr', Q 197, 197a; 'vol mūr' L 364). Zie voor de fonetisch niet gedocumenteerde vormen de lemmata 'Metselen' en 'Muur'. [N 31, 27; N 31, 32b; monogr.]
II-9
|
| 30077 |
een muur uitloden |
de muur lood zetten:
dǝ mur lut ˲zɛtǝ (Q003p Genk)
|
De verticale stand van een muur of profiel controleren met behulp van een schietlood. [N 31, 10b]
II-9
|
| 30162 |
een muur voegen |
voegen:
vugǝ (Q003p Genk)
|
De voegen tussen metselstenen met voegmortel opvullen. Voegwerk wordt doorgaans na het metselwerk uitgevoerd. De voegen worden daartoe met behulp van de voegkrabber ter diepte van 1,5 à 2 cm uitgekrabd waarna de mortel vanaf een plankje door middel van een voegspijker in de voeg wordt gebracht. Voor de lintvoegen gebruikt men een lange voegspijker, voor de stootvoegen een korte. [N 32, 32; monogr.]
II-9
|
| 33893 |
een naar boven schelend oog |
(een) schele:
šē̜lǝ (Q003p Genk)
|
[N 8, 90v]
I-9
|
| 27768 |
een opbraak maken |
opwaarts uitwerken:
opwaarts uitwerken (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
[Maurits])
|
[N 95, 183]
II-5
|
| 18273 |
een paar schoenen |
een paar schoenen:
ə pōr šūən (Q003p Genk)
|
een paar schoenen [ZND 06 (1924)]
III-1-3
|
| 31607 |
een paard beslaan |
beslaan:
bǝslūǝ.n (Q003p Genk)
|
Een paard van hoefijzers voorzien. Tijdens het beslaan wordt het paard in de hoefstal van de smidse geplaatst. De hoefsmid verwijdert eerst met behulp van de hoefhamer en de hoeftang het oude hoefijzer. Vervolgens bewerkt hij de hoef door middel van het hoefmes en de hoefrasp. Het nieuwe hoefijzer wordt gewoonlijk warm gepast. Daarvoor wordt het gelijkmatig donkerrood verhit en enige ogenblikken tegen de besneden hoef gehouden. Het ijzer moet overal dicht tegen de hoef passen; aan onverbrande plaatsen onder de hoef kan de smid zien dat deze nog met de hoefrasp moet worden bijgewerkt. Het ijzer wordt met hoefnagels aan de hoef bevestigd. De nagels worden daartoe eerst met behulp van de beslaghamer door de hoef geslagen. Dan worden de uitstekende uiteinden van de hoefnagels met de hoeftang tot op 3 mm afgeknepen. Het gedeelte van de hoefnagel dat nog uitsteekt, wordt vervolgens omgeslagen in een uitholling van de hoef die door middel van de onderkapper is gemaakt. Tot slot wordt de hoef soms nog met de hoefrasp bijgewerkt. [JG 1a; JG 1b; N 100, 17; monogr.]
II-11
|
| 17875 |
een pak slaag geven |
klop geven:
klop gegeven (Q003p Genk)
|
ze hebben hem paars en blauw geslagen (de echte dialectische uitdrukking opgeven) [ZND 40 (1942)]
III-1-2
|
| 28012 |
een pijler aantrekken |
beginnen te bollen:
beginnen te bollen (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
[Maurits])
|
Een pijler in produktie nemen. Volgens een invuller uit Q 121 nam men op de Domaniale mijn een pijler in produktie aan het begin van een dienst. Dan werd namelijk het transportmiddel in bedrijf gezet zodat met de ontginning kon worden gestart. De zegsman uit L 417, die invult voor de mijnen in Waterschei en Zwartberg, maakt een onderscheid tussen "een pijler laten bollen" en "een pijler demarreren". Met de eerste term bedoelt hij het voorafgaand werk dat in de pijler wordt gedaan, terwijl hij onder de tweede verstaat het in produktie nemen van de pijler. [N 95, 200; monogr.; Vwo 14; Vwo 18]
II-5
|
| 22809 |
een portret laten maken |
zich laten trekken:
zich laoten trekken (Q003p Genk),
zich laten trèkken (Q003p Genk),
zich loate trekke (Q003p Genk),
zijn portret laten maken:
zinn portret laten maken (Q003p Genk),
zə pərtrɛt lo`tə makə (Q003p Genk)
|
Zijn portret laten maken (bij de fotograaf). [ZND 40 (1942)]
III-3-2
|