e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Genk

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
kous: algemeen kous: ko:s (Genk), koos (Genk), kōĕs (Genk), Zie ook afb.  koos (Genk), strump (<du.): strómp (Genk) kous || kous (bedekt de voet en het been tot vlak onder of tot boven de knie) [ZND 16 (1934)] || kous zonder voet || Kous, een paar kousen. Bedoeld wordt het kledingsstuk dat gebreid of geweven wordt en de voet en het gehele been tot boven de knie bedekt (fr. bas) [ZND 48 (1954)] || Kous. Wat is de juiste uitspraak van kous (beenbekleding) ? [ZND 47 (1950)] III-1-3
kousenband kousenband: kôsəband (Genk), kousenbindel: koos(e)bènnel (Genk) kouseband [kousenband] || kousenband [ZND 01u (1924)] III-1-3
kousenwol breigaren: breigaren (Genk), wollen garen: wolle gaore (Genk) hoe heet het wollen garen waarmee kousen worden gebreid ? [ZND 42 (1943)] III-1-3
kouter kouter: kūǝ.tǝr (Genk), kouteren: kō.tǝrǝ (Genk), kūǝ.tǝrǝ (Genk), kouterijzer: kouterijzer (Genk) Het lange smalle mes dat (achter de voorschaar) aan de ploegboom is bevestigd en dat bij het ploegen de voor vertikaal afsnijdt. [N 11, 31.I.c; N 11A, 85b; JG 1a + 1b; A 26, 4a; L 1 a-m; L 28, 40; Lu 4, 4a; S 19; monogr.] I-1
kozijn deurraam: dīrrǭm (Genk), raam: rām (Genk), vensterraam: venstǝrrǭm (Genk) Houten of metalen raamwerk, bestaande uit twee stijlen met een boven- en onderdorpel, waarin een deur of raam wordt aangebracht. In Q 113 zijn kozijnen pas kort in gebruik. Voorheen paste men een constructie toe die 'blindraam' of 'rabat' werd genoemd. Daarbij werd in de massief gemetselde muur een opening gelaten waarin later het deur- of raamkozijn werd geplaatst. Het houtwerk van zo'n blindraam werd door middel van de pleisterlaag vastgezet. De kozijnen die tegenwoordig worden gebruikt, zijn dikker dan het kozijn dat bij de blindramen gebruikelijk was. Zij steken aan de binnen- en aan de buitenkant verder naar voren en worden vastgezet met behulp van kozijnankers, die tussen de voegen van de beide spouwmuren worden gemetseld. In verband met deze verankering in het metselwerk wordt het kozijn van tevoren geplaatst (Lochtman, pag. 42). Zie ook het lemma 'Muurraam'. [N 32, 10a-c; N 55, 6a-c; monogr.; div.] II-9
kozijnanker houvast: hāvast (Genk) L-vormig ijzer waarmee een kozijn in de muur wordt vastgezet. Volgens een invuller uit L 289 werden kozijnen vroeger slechts met spijkers vastgezet. Het kozijnanker is een ontwikkeling van latere tijd. Zie voor het woordtype 'dook' (K 318, L 414) ook de toelichting bij het lemma 'Dook'. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel '(kozijn)-' het lemma 'Kozijn'. [N 32, 11a; N 55, 18a; monogr.] II-9
kraag col (fr.): kol (Genk), kraag: krēͅxskə (Genk), kro:g (Genk), kroag (Genk), kroĕg (Genk), kroog (Genk), krōͅg (Genk), kroͅəg (Genk) kraag [ZND 28 (1938)] || kraag van kledingstuk || Kraagje (verkleinwoord). [DC 58 (1983)] III-1-3
kraagschroef tire-fond: tirfon (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]  ) Grote houtschroef waarvan het bovengedeelte de railvoet op de dwarsligger houdt. Het woordtype "telefoonbout" uit Q 113 en Q 121b voor respektievelijk de mijnen Emma en Willem-Sophia is een volksetymologische verbastering van "tire-fondbout". [N 95, 712; Vwo 453; Vwo 784] II-5
kraagsteen hoeksteen: hukstējǝn (Genk) Een in de muur gemetselde, uitstekende steen waarop het uiteinde van de latei rust. [N 32, 15c; monogr.] II-9
kraakbeen knoers/knors: knoͅrs (Genk) kraakbeen (zacht been; Fr. cartillage) [ZND 01u (1924)] III-1-1