| 20470 |
menstruatie |
vodden:
de vodde (Q003p Genk)
|
menstruatie [verandering, reegels] [N 10C (zj)]
III-2-2
|
| 24212 |
merel |
blaan:
bloehn (Q003p Genk),
bloën (Q003p Genk),
merel:
merel (Q003p Genk, ...
Q003p Genk),
mēͅrəl (Q003p Genk, ...
Q003p Genk)
|
merel [ZND 01 (1922)], [ZND 01 (1922)], [ZND 38 (1942)]
III-4-1
|
| 17563 |
merg |
merg:
meërig (Q003p Genk),
mèrig (Q003p Genk)
|
het merg (in de beenderen) [ZND 31 (1939)]
III-1-1
|
| 30153 |
mergelblok |
mergelblok:
mɛrgǝlblok (Q003p Genk
[(meervoud: mɛrgǝlblek)]
)
|
Mergel is zandsteen met leem en kalk als bindmiddel. Men onderscheidt mergelaarde en mergelsteen. De eerste soort wordt toegepast bij het vruchtbaarmaken van landbouwgrond. De laatstgenoemde wordt, in rechthoekige of vierkante blokken gezaagd, vooral in het zuiden van het onderzoeksgebied gebruikt bij de bouw van huizen of als sierlaag in baksteenmetselwerk. Mergelsteen kan met een mes zeer gemakkelijk bewerkt worden maar is toch tamelijk duurzaam omdat ze onder invloed van het weer vaster wordt. Een van de beste soorten is de Sibbersteen uit de groeven van Valkenburg. [N 30, 55b; N 30, 56; monogr.]
II-9
|
| 30023 |
mergelkalk |
mergelkalk:
mɛrgǝlkalǝk (Q003p Genk)
|
Kalksoort die wordt verkregen door mergelsteen in een kalkoven te branden. Van Keirsbilck merkt op pag. 180 over de mergelkalk op: ø̄De mergelkalk heet ook 'leemmergel', als er veel leem in aanwezig is. Om hare mindere deugd, in vergelijking van andere kalksoorten, wordt zij weinig of niet gebruikt.ø̄ Het woordtype 'hydrauliekse kalk' (P 176) is een leenvertaling van het Franse 'mortier hydraulique', ø̄waterkalk, kalk die zonder toevoeging van vreemde bestanddelen in korte tijd onder water verhardtø̄. [N 30, 28c; monogr.]
II-9
|
| 33548 |
mergkool |
mergkool:
maergkoel (Q003p Genk)
|
mergkool
I-7
|
| 33758 |
merrieveulen |
meerveulen:
mē.rvīǝ.lǝ (Q003p Genk)
|
Het vrouwelijk jong van een paard. [JG 1a, 1b; N 8, 3b]
I-9
|
| 19756 |
mes |
mes:
mɛs (Q003p Genk, ...
Q003p Genk)
|
mes [ZND 32 (1939)]
III-2-1
|
| 32582 |
mest laden |
(mest) laden:
lǭ.i̯ǝ (Q003p Genk)
|
Mest uit de mestvaalt (vroeger uit de potstal) met een riek op de gereedstaande kar laden. Meestal wordt de karbak zo hoog mogelijk volgetast. [N P, 7; N 11A, 10; JG 1a; monogr.]
I-1
|
| 32700 |
mest ondiep onderploegen |
(mest) onderslaan:
ǫ.nǝrslūǝ.n (Q003p Genk)
|
De over het land verspreide mest werd in het najaar, wanneer men een akker zodanig beploegde dat hij in de winter goed kon uitvriezen, voorlopig ondergeploegd. In het voorjaar werd de mest, eventueel nadat de wintervoren weer waren teruggeploegd, definitief en diep ondergeploegd bij het zaaiklaar maken van de akker. De met onder- en in- beginnende termen hebben "mest" tot object. De simplicia belken, stroppen, stropen, flatsen, kuiteren en droten betreffen een manier van ondiep ploegen en veronderstellen alszodanig niet "mest", maar "de akker", "een stuk" e.d. als direct object. Dat is waarschijnlijk ook het geval bij de met om- beginnende woorden. Deze termen duiden dus de voor het onderslaan van mest gevolgde ploegmethode aan. Behalve stalmest kan ook een groenbemestingsgewas oppervlakkig worden ondergeploegd. Voor (delen van) varianten die hieronder in de (...)-vorm zijn vermeld, zie men de lemmata ondiep, ondiep ploegen en onderploegen. [N 11, 44; N 11A, 110a + b; JG 1a + 1b + 2c; monogr.]
I-1
|