| 18192 |
jurk |
kleed:
èe blaa kled (Q173p Genoelselderen)
|
blauw kleed [ZND 32 (1939)]
III-1-3
|
| 19751 |
kachel, stoof |
stoof:
stoəf (Q173p Genoelselderen, ...
Q173p Genoelselderen),
stu̯of (Q173p Genoelselderen, ...
Q173p Genoelselderen)
|
kachel, stoof [ZND 01 (1922)], [ZND 22 (1936)]
III-2-1
|
| 31566 |
kachelzwartsel |
potlood:
pǫtlōt (Q173p Genoelselderen)
|
In dit lemma zijn de benamingen bijeengebracht voor de verschillende middelen die worden gebruikt om kachels zwart en glanzend te maken. Met potlood, grafiet in poedervorm, kunnen kachels glimmend worden opgepoetst. Kachelpoets en zebrakachelglans zijn poetsmiddelen om kachels mee op te wrijven en te laten glanzen. De steenpek (P 219) was volgens de invuller een soort steenkool die op het verwarmde ijzer gesmeerd werd om dit zwart te maken. [N 33, 313; N 7, 41b; L 5, 60b; monogr.]
II-11
|
| 34554 |
kalkoen |
troep:
trup (Q173p Genoelselderen)
|
Zie afbeelding 11. [R 14, 3; S 16; L 1a-m; L 1, 113; L 17, 11; L B2, 305; A 6, 3a; A 6, 3b; Vld.; monogr.]
I-12
|
| 21173 |
kanaal |
kanaal:
on də nānrə kant van hət kənōͅl (Q173p Genoelselderen),
als Frans un
ûn den ānere kānt van het kênaol (Q173p Genoelselderen)
|
Aan genen kant (niet aan deze kant) van het kanaal [ZND 24 1937)]
III-3-1
|
| 34249 |
karnen |
botter draaien:
[botter] drɛi̯ǝ (Q173p Genoelselderen),
botter maken:
[botter] mǭkǝn (Q173p Genoelselderen),
stoten:
stōtǝ (Q173p Genoelselderen
[(in een pot)]
)
|
Het op en neer bewegen van de vetdeeltjes in de melk of room, zodat deze zich aan elkaar hechten en op die manier boter vormen. Boter maken. Zie voor de fonetische documentatie van (boter) en (botter) het lemma ''boter'' (12.14) in deze aflevering. [S 17; L 1a-m; L 1u, 114; L 6, 7; L 22, 8; L 27, 68; A 7, 23; A 28, 7; Ge 22, 8; Vld.; monogr.; add. uit N 12; A 16; S]
I-11
|
| 34621 |
karsteun |
stek:
(mv)
stɛkǝ (Q173p Genoelselderen)
|
Steun die onder de kar geplaatst wordt bij het laden en lossen. Er zijn drie types karsteunen, die over het algemeen dezelfde benamingen hebben: een zware, T-vormige steun die de voorkant van de kar ondersteunt en die bij het rijden onder de schoot wordt opgehangen, een lichtere steun die voorkomt dat de kar bij het laden en lossen naar achter omkipt en die bij het rijden achter onder de kar hangt en een stok van ongeveer een meter die de berrie steunt en die bij het rijden onder de berrie hangt. De woordtypes houweel en hak zijn voorbeelden van betekenisverschuiving: toen de wegen nog niet geasfalteerd waren en bijgevolg soms slecht berijdbaar waren, had de boer een hak bij zich waarmee hij de wielen vrij kon maken als de kar of wagen vastgereden was. Deze hak werd ook gebruikt als steun voor de berries. Later, toen de wegen beter werden, was deze hak niet meer nodig en werd de steun, die in de plaats van de eigenlijke hak kwam, soms ook "hak" of "houweel" genoemd. Het eerste deel van het lemma is samengesteld uit benamingen die voor de drie types karsteun gelden. De meervoudsvormen zijn wel steeds benamingen voor de berriestutten (de derde bovenvermelde soort). De woordtypes waarbij door een toegevoegd adjectief of het eerste lid van de samenstelling duidelijk wordt om welke karsteun het gaat, staan onder A. Zware karsteun, B. Lichte karsteun en C. Berriestut. [N 17, 40 + 77 + 78 + 79 + 99; N G, 62a + 63a-b; JG 1a; JG 1b; JG 1d; JG 2b; JG 2c; R 14, 23e; monogr.]
I-13
|
| 23298 |
kerkklok |
klok:
de haamel van een klok (Q173p Genoelselderen)
|
De klepel van de klok. [ZND 28 (1938)]
III-3-3
|
| 34077 |
kern |
kern:
ki̯an (Q173p Genoelselderen)
|
Uitsteeksel dat komt bloot te liggen, wanneer de koe een hoorn afstoot. [A 4, 15; L 20, 15]
I-11
|
| 23242 |
kerstmis |
kerstmis:
kiø͂ͅsməs (Q173p Genoelselderen),
kjosmĕs (Q173p Genoelselderen)
|
Hoe vertaalt men in uw dialect: Kerstmis? [ZND 20 (1936)]
III-3-3
|