e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Geysteren

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
ringen, randen verwijderen van peulvruchten pijzen: pèze (Geysteren) I-7
ringmus korenpikker: korrepikker (Geysteren) Hoe heet de ringmusch? [DC 06 (1938)] III-4-1
ringoven ringoven: reŋǫvǝ (Geysteren) Ringvormige oven waarin het vuur zich, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de veldoven, periodiek verplaatst. De oven werd ontworpen door de Duitsers F. Hoffman en A. Licht. De ringoven werd gebruikt in de steen-, pannen- en gresbuizenindustrie. Zie afb. 25. De ringoven was oorspronkelijk een rond, later een langwerpig met ronde of rechte uiteinden geconstrueerd gebouw met gewelven. In het hart stond de schoorsteen die werd omringd door een klein kanaal, de rookgang, en een groter, de stookgang, waarin de vormelingen werden geplaatst. In het gewelf van de stookgang werd door de stoker via stookpotten de brandstof gedeponeerd in de in de inzet uitgespaarde stookkanalen. Trekgaten, voorzien van rookklokken, in de brandmuur of vuurplaat tussen de twee kanalen zorgden voor de afvoer van rook en lucht. Met het aantal trekopeningen correspondeerden een gelijk aantal poorten in de buitenste ringmuur. Hoewel de stookgang één grote ruimte was, noemde men het gedeelte van poort tot poort een kamer. Door middel van een ijzeren schuif was het mogelijk de kamer af te sluiten. Dientengevolge kon de stoker met behulp van de rookklokken in de trekgaten het vuur vooruittrekken, nadat de schuif een kamer verder was ingezet (Geuskens, pag. 149). [N 98, 127; monogr.] II-8
riviergrondel grondje: grūndje (Geysteren) grondeling (vis) III-4-2
rode aalbes miemer: mīēmer (Geysteren) aalbes I-7
rode biet kroot: krōt (Geysteren), krōǝt (Geysteren) Beta vulgaris L. var. rubra L. Deze bietensoort hoort eigenlijk onder de groenten uit de moestuin, en daardoor in de aflevering over de boerderij en het erf, maar is toch hier ondergebracht vanwege "lexicale nabijheid" met biet, kroot. De knollen met een doorsnee van 8-10 cm worden gekookt en warm of koud als salade gegeten. De knollen en het kookvocht hebben een felle donkerpaarse kleur. [A 4, 26d; A 13, 2a; A 49, 1b; L 20, 26d; monogr.] I-5
rode kool rode kappes: roeëje kappes (Geysteren), ruəi̯ə kapəs (Geysteren), rode kool: roeëje koeël (Geysteren, ... ), rood moes: roeëd moes (Geysteren, ... ) rode kool || Rode kool (als plant of gewas) || rode kool, plant en spijs I-7, III-2-3
rode renet, sterappel buitenrode: bütte roeëje (Geysteren) appelsoort I-7
roede pezerik: pēzǝrek (Geysteren) Mannelijk geslachtsdeel. [N 76, 14; monogr.] I-12
roek zwarte kraai: zwarte krej (Geysteren) Hoe heet de roek? [DC 06 (1938)] III-4-1