| 32987 |
halm, stengel van de graanplant |
halm:
halǝm (L286p Hamont),
korenaar:
kōrǝǭr (L286p Hamont),
spier:
spīr (L286p Hamont)
|
De graanhalm is de meestal ronde en gelede stengel van de te velde staande graanplant. Hier het algemene woord, dat veelal ook de benaming voor de gehele graanplant is. Een aantal termen (bv. spier, spit, ...) wordt niet alleen gebruikt voor de stengel van de te velde staande graanplanten, maar ook -en blijkens een niet gering aantal aar-opgaven wellicht nog meer- voor de geoogste en gedorste graanstengels, de strohalm; zie de toelichting bij het volgende lemma ''strohalm'' (1.3.2). Veelal zijn ze ook toepasselijk op de grasspriet (zie het lemma ''grasspriet'' (1.5) in aflevering I.3), enkele zelfs op de graankorrel (zie het lemma ''graankorrel'' (2.6) in deze aflevering). Voor een aantal plaatsen werd het tweelettergrepige ''spieren'' als enkelvoud opgegeven. Zie afbeelding 2, a. [N P, 4b; JG 1a, 1b; L 1, a-m; S 12; Wi 13; monogr.]
I-4
|
| 17627 |
hals |
hals:
hals (L286p Hamont, ...
L286p Hamont)
|
hals [N 10b (1961)]
III-1-1
|
| 18419 |
hals [wld ii.7, p.86] |
dcollet (fr.):
dekoͅltē (L286p Hamont)
|
decollete
III-1-3
|
| 26222 |
hals van de as |
baan:
bǭn (L286p Hamont)
|
Het gedeelte van de molenas dat op het metalen of hardstenen lager rust of draait. In geval van een houten as werd dit gedeelte vaak versterkt met smalle stroken ijzer, die in de lengterichting van de as werden aangebracht en waaromheen weer metalen banden werden bevestigd om het geheel bijeen te houden. Zie ook afb. 45 en de toelichting bij het lemma ɛlemmersɛ.' [N O, 10i; A 42A, 6]
II-3
|
| 27543 |
halsdoek |
rode zakdoek:
rūǝjǝ zakduk (L286p Hamont
[(Eisden)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden])
|
Het vierkant stuk stof dat de mijnwerkers als beschermmiddel tegen stof voor de mond of in de hals dragen. [N 95, 65; monogr.; Vwo 326; Vwo 868]
II-5
|
| 18255 |
halsketting |
ketting:
gōͅwd, ən gowə keteŋ (L286p Hamont)
|
goud, een gouden ketting [ZND 01u (1924)]
III-1-3
|
| 26234 |
halssteen |
baansteen:
bǭnstejǝn (L286p Hamont)
|
Het lager van steen of pokhout waarop de hals van de molenas draait. Zie ook afb. 17. [N O, 28a; A 42A, 4]
II-3
|
| 33927 |
halster |
halchster:
hɛlǝxstǝr (L286p Hamont),
halster:
hęlstǝr (L286p Hamont),
hɛlstǝr (L286p Hamont)
|
Stel van leren riemen - eventueel touwen - of kettingen dat het paard om het hoofd heeft als het niet ingespannen is. Aan de halsterring wordt de lijn of ketting gehecht waarmee het paard in de stal of op de weide wordt vastgebonden of waarmee het wordt geleid. Op sommige plaatsen wordt de term halster ook gebruikt om het Hoofdstel of de Stalband aan te duiden. [JG 1a, 1b, 1c, 1d, 2b, 2c; N 13, 18a; N 5 A II, 59e add.; monogr.] || Tuig aan de kop van een os of een stier. [N 3A, 14b; monogr.]
I-10, I-11
|
| 21434 |
halve gulden |
halve gulden:
ps. omgespeld volgens Frings.
halvə gølə (L286p Hamont)
|
halve gulden, een ~ [N 21 (1963)]
III-3-1
|
| 21606 |
halve-centstuk |
halve cent:
ps. omgespeld volgens Frings.
halvə sēͅnt (L286p Hamont)
|
halve-centstuk, een ~ [senske?] [N 21 (1963)]
III-3-1
|