| 33861 |
bij het stappen de hoeven niet voldoende opheffen |
sleffen:
slɛfǝ (Q002p Hasselt),
slepen:
slepǝ (Q002p Hasselt)
|
[N 8, 80]
I-9
|
| 33859 |
bij het stappen de voeten kruiselings plaatsen |
(het heeft de) hanekramp:
(h)ā.nǝkramp (Q002p Hasselt)
|
[N 8, 76]
I-9
|
| 33858 |
bij het stappen de voeten naar binnen keren |
(een) kromme:
krumǝ (Q002p Hasselt),
haaks:
hǭks (Q002p Hasselt)
|
De hoeven staan haaks of op zijn Vlaams, in tegenstelling met de Franse stand (zie het vorige lemma). [N 8, 72 en 86]
I-9
|
| 20280 |
bij onze buren hebben ze een baby gekregen |
der is een geboren:
tèùs éénə gəbōērə (Q002p Hasselt),
hierlangs is een kindje gekomen:
ééléngs és ə kinsjə gəkéúmə (Q002p Hasselt),
is een kind gekomen:
éés ə kéént gəkéúmə (Q002p Hasselt)
|
Hoe zegt men: Bij onze buren hebben ze een baby gekregen [ZND 49 (1958)]
III-2-2
|
| 18907 |
bijdehante vrouw; bijdehand |
bijdehand:
¯nen (h)ȉle bèdera.nte joeng: een heel bijdehante jongen
bèdera.nd (Q002p Hasselt)
|
bijdehand
III-1-4
|
| 32708 |
bijeenploegen |
beteenakkeren:
bęti.n[akkeren] (Q002p Hasselt),
opakkeren:
ǫp[akkeren] (Q002p Hasselt)
|
Bijeenploegen is de manier van ploegen (met een niet-wentelbare ploeg), waarbij de voren van twee kanten naar het midden van de akker worden omgekeerd. Men begint in het midden van de akker, waar men twee voren tegen elkaar ploegt. Vervolgens ploegt men de 3e voor tegen de Ie aan, de 4e tegen de 2e, de 5e tegen de 3e, enz. Na iedere voor gaat men, terwijl men de ploeg laat slepen, over de keerstrook naar de andere helft van de akker, om daar de volgende voor te ploegen. Die sleepweg wordt langer, naarmate het ploegwerk vordert. Laaggelegen en natte akkers werden in het midden gewoonlijk wat hoger aangeploegd. Termen met rug lijken daarop te wijzen. Wat de typen in de middel beginnen, in de middel aanschieten, in de midland aanschieten e.d. betreft, die de bedoelde ploegwijze benoemen naar of ook bruikbaar zijn voor het ploegen van de eerste voren daarbij, zie men ook het lemma De Eerste Voor Ploegen, onder B. [N 11, 49; N 11A, 119a; JG 1a + 1b + 1c; A 33, 1a + b; monogr.]
I-1
|
| 28590 |
bijen bewusteloos maken |
beroken:
bǝrū.kǝ (Q002p Hasselt)
|
Het bedwelmen van bijen. Om steken te voorkomen bij bijvoorbeeld het verplaatsen van een bijenvolk naar een nieuwe woning, maakt men de bijen bewusteloos met rook, salpeterdamp, nitraat, zwavel of propolis. [N 63, 77a; N 63, 73d; N 63, 77g; JG 1a+1b; JG 2b-5, 9; Ge 37, 157; monogr.]
II-6
|
| 28595 |
bijen doden |
afslachten:
āfslaxtǝ (Q002p Hasselt)
|
Afslachten van een volk door middel van zwavel. Als de imker een volk in zijn geheel wil afslachten, graaft hij een kuil. Daarin legt hij een brandende zwavellap en zet de korf er met gesloten vlieggat bovenop, zodat de bijen verstikken door de zwaveldamp. Eertijds werden de volken op deze manier afgeslacht als men de honing wilde oogsten en men het volk niet geschikt vond voor de overwintering (Gelens 1963, pag. 20). Deze praktijk stuitte op tegenstand en tegenwoordig oogst men de honing zonder nodeloze slachtpartijen. [N 63, 78a; N 63, 77e; JG 1a+1b; JG 2b-5, 9; Ge 37, 208, Ge 37, 211; monogr.]
II-6
|
| 28610 |
bijendoek |
bijenkleed:
bijenkleed (Q002p Hasselt),
gaasdoek:
gāsdǫwk (Q002p Hasselt),
gaasdoekje:
gāsdikskǝ (Q002p Hasselt)
|
Het doek dat om de korf wordt gewonden en dat aan de korfwand wordt vastgezet met oognagels of pinnetjes. Soms (K 317a, L 384 en Q 15) gebruikt men hiervoor een jutezak. Het doek moet in elk geval luchtig zijn. [N 63, 104a; monogr.]
II-6
|
| 28409 |
bijenhal |
bijenzet:
bijenzet (Q002p Hasselt),
bijhal:
bę̄hal (Q002p Hasselt)
|
Gebouw waarin korven of kasten geplaatst worden als beschutting tegen regen en wind. In de loop van de tijden zijn er verschillende vormen geweest van een bijenstand of bijenhal. De vorm hing af van het al of niet voorhanden zijn van een natuurlijke beschutting en het materiaal dat de natuur in de omgeving ter beschikking stelde. Gewoonlijk is de bijenstand een rechthoekig bouwsel met een open zijde die meestal in zuidoostelijke richting is geplaatst. Verder zijn er een achterwand, zijwanden, een bodemplank en dak plus afdak. Beschutting en zonlicht zijn belangrijk voor een bijenstand. Voor korven en kasten met achterbehandeling heeft de stal of stand de nodige voordelen. Voor de moderne kasten met bovenbehandeling is een stal niet meer nodig. Deze kasten worden vrij opgesteld. [N 63, 11a; N 63, 2a; N 63, 2; JG 1b + 2c; JG 2b-5; L 1a-m; S 3; R 3, 41; Ge 37, 150; A 9, 5; monogr.]
II-6
|