| 24987 |
glad, glijdend |
glats:
glĕts (Q110p Heek)
|
glad [SGV (1914)]
III-4-4
|
| 17853 |
glijden |
kaaien:
käje (Q110p Heek)
|
glijden [SGV (1914)]
III-1-2
|
| 24316 |
glimworm |
vuurwormpje:
vuurwurmke (Q110p Heek)
|
glimworm [SGV (1914)]
III-4-2
|
| 21326 |
goedkoop |
goedkoop:
gowe koup (Q110p Heek)
|
goedkoop [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 18954 |
goedzak |
goede hans:
ene gowen haans (Q110p Heek),
goede slob:
ene gowe sjloep (Q110p Heek)
|
goedzak [SGV (1914)]
III-1-4
|
| 17903 |
gooien |
werpen:
werpe (Q110p Heek)
|
werpen [SGV (1914)]
III-1-2
|
| 21327 |
graaf |
graaf:
groaf (Q110p Heek)
|
graaf [titel] [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 32973 |
graan, koren |
koren:
kǭrǝ (Q110p Heek),
vruchten:
vrø̜xtǝ (Q110p Heek)
|
Dit lemma bevat de termen die als verzamelnaam voor de verschillende graangewassen bruikbaar zijn. De benaming vruchten is algemeen gebruikelijk voor "veldvruchten, te velde staande graangewassen, graan" (Schuermans); ook de "korrels" worden eronder verstaan. Men gebruikt ook in dezelfde algemene betekenis het woord koren. ''Graan'' en ''koren'' worden vaak ter afwisseling, naast en voor elkander, dus met geheel dezelfde betekenis, gebruikt. Soms echter worden ''koren'' en ''graan'' juist tegenover elkaar gesteld; in dat geval duidt ''graan'' het algemene begrip aan, maar wordt met het ''koren'' een bepaalde soort van graan bedoeld, doorgaans het graan voor het dagelijks brood. In Limburg is dat de rogge. Vergelijk hier nog Lindemans (II, 5) "Koren is in ons taalgebied de naam van het dagelijks broodgraan. Door de eeuwen heen was het koren bij ons de rogge"; zie het lemma ''rogge'' (1.2.4). Vooral op grond van de voorbeeldzin "Ik heb zoveel oogst gezaaid" voor Q 77, zijn de vier opgaven van het type oogst in dit lemma opgenomen. Hel in ''helle vruchten'' betekent "hard". Zie vooral ook de lemma''s ''rogge'' (1.2.4) en ''tarwe'' (1.2.8) voor het semasiologisch overzicht van koren. Wanneer er meer dan één variant voor een plaats was opgegeven, is bij voorkeur het materiaal van de mondelinge enqu√™tes in kaart gebracht.' [graan: JG 1a, 1b, 2c; L 1, a-m; L 32, 41; L 39, 41; S 11; Wi 53; monogr.; koren: L 1, a-m; L 4, 40; R [s], 91; S 19; Wi 51; monogr.; add. uit N 15, 8, 12, 13, 43 en 46; L 48, 34; Lu 1, 16.2]
I-4
|
| 33000 |
graankorrel |
korentje:
kø̜̄rkǝ (Q110p Heek)
|
Vruchtkorrel van een graangewas. Het fonetisme van het type koren in de betekenis "korrel" verschilt van dat van hetzelfde type koren met de betekenis "graan" in de lemma ''graan, koren'' (1.2.1) en met de betekenis "rogge" in het lemma ''rogge'' (1.2.4). In de laatste twee gevallen zijn er meer aanpassingen in de richting van het Nederlands dan in het onderhavige lemma. Om deze reden, en vanwege het voorkomen van vele dubbelvarianten in één plaats, zijn alle opgaven in dit lemma fonetisch volledig gedocumenteerd, waarbij dezelfde hoofdordening van de varianten is aangehouden als in de twee boven genoemde lemma''s. Ook de opgegeven meervouden zijn hier genoteerd. De varianten van het type korentje zijn eerst naar de verkleinwoorduitgang geordend en daarna naar het vocalisme van het grondwoord koren; de umlautsvormen (en de eventuele ontrondingen daarvan) staan steeds na de klankkleur van het grondwoord.' [N M, 23a, 23b; JG 1a, 1b; L 1, a-m; L 28, 33; S 19; monogr.]
I-4
|
| 24318 |
graat |
graan:
graan (Q110p Heek)
|
graat [SGV (1914)]
III-4-2
|