| 34541 |
een ei afpellen |
schellen:
šęlǝ (L328p Heel)
|
Een ei van de schaal ontdoen. [N 19, 55b; A 39, 9b]
I-12
|
| 32747 |
een geerakker ploegen |
opholen:
ǫphōǝlǝ (L328p Heel),
ǫphǭlǝ (L328p Heel),
ophool deruit holen:
ophǭl dǝrūt hǭlǝ (L328p Heel)
|
Afhankelijk van de gebruikte ploeg en de gevolgde ploegwijze kan de geer van een trapeziumvormige akker op verschillende manieren worden geploegd. Wordt de akker met een wentel- of een keerploeg bewerkt, dan kan men a) met de geer beginnen en dan - schuin tegen de geervoren aan - de lange voren ploegen, of b) met de lange voren beginnen en op de overblijvende geer korter wordende voren ploegen, waarbij tenslotte - schuin op de geervoren - nog enige lange sluitvoren worden geploegd. Op een uiteen te ploegen geerakker ploegt men vanaf de zijkanten eerst de lange voren, totdat men de in midden uitgezette geer bereikt. Daar ploegt men dan korter wordende voren, die in het midden (waar men moest keren) worden aangevuld met een aantal lange sluitvoren. Wordt die geerakker het jaar daarop bijeengeploegd, dan ploegt men in het midden eerst het daar uitgezette geerstuk bijeen; daarop laat men dan de lange voren volgen. Als een trapeziumvormige akker geploegd kan worden in voren die in dezelfde richting lopen als de evenwijdige korte en lange zijde van het stuk, hoeft men geen geer te ploegen. Voor het([...)-gedeelte van sommige varianten zie men het vorige lemma. [N 11, 64; N 11A, 126a + b + c + d; JG 1a + 1b; monogr.; A 33, 9 add.]
I-1
|
| 23950 |
een gelofte doen |
beloven:
beloeëve (L328p Heel),
gelofte doen:
gelofte doon (L328p Heel)
|
Een gelofte doen, afleggen bijv. om op bedevaart te gaan [gelaove, jelobe]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 31848 |
een groef schaven |
ploegen:
plōgǝ (L328p Heel)
|
In het algemeen met behulp van een ploegschaaf groeven aan planken schaven. Zie ook het lemma ɛploegenɛ in wld II.9, pag. 158.' [N 53, 95; monogr.]
II-12
|
| 19855 |
een huis huren |
huren:
hure (L328p Heel),
hy(3)̄rə (L328p Heel)
|
een huis huren [DC 35 (1963)] || huren [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 23755 |
een kruisje geven |
een kruisje geven:
kruutske gaeve (L328p Heel),
een nachtkruisje geven:
nachtkruutske gaeve (L328p Heel)
|
Een kind voor het slapen gaan met de duim een kruisje geven op het voorhoofd. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 23707 |
een kruisje op het brood maken |
brood zengelen:
broeed zaengele (L328p Heel),
een kruisje maken onder de mik:
kruutske maake onger de mik (L328p Heel)
|
Het gebruik om een brood met het mes te bekruisen, voordat men het aansnijdt; men maakte met het broodmes een kruisje aan de onderkant van het brood [n kruuske ónder de mik maake?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 23706 |
een kruisteken maken |
n kruus maake:
kruuts maake (L328p Heel),
kruutsteike maake (L328p Heel),
kruutsteiken make (L328p Heel),
zich zaengele (L328p Heel)
|
Een kruisteken maken/slaan, zich bekruisen, zich zegenen [zich bekruuse [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 17887 |
een kuil graven |
dabben:
dábbə (L328p Heel)
|
kuil, Een ~ maken (dappen). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 19216 |
een lelijk gezicht trekken |
gezichter snijden:
gezichter sjnieje (L328p Heel)
|
grijnzen, een lelijk gezicht trekken [greeze, nen toot zette, snuit trekke, grimas maken] [N 10 (1961)]
III-1-4
|