| 22425 |
smalle afgesloten ruimte voor het boogschieten |
doel:
dul (Q113p Heerlen)
|
De smalle ruimte met schotten voor het boogschieten [doel]. [N 88 (1982)]
III-3-2
|
| 33973 |
smalle buikriem |
buikriem:
būǝkrēm (Q113p Heerlen)
|
Riem of ketting die onder de buik van het paard doorloopt en beide strengen verbindt. Vergelijk ook lemma Brede Buikriem. [JG 1b, 1c, 1d, 2c; N 13, 61]
I-10
|
| 33691 |
smalle weg, pad |
voetpad:
vōtpat (Q113p Heerlen),
voetweg:
vōtwęx (Q113p Heerlen)
|
Een smalle weg, een pad in het algemeen. In L 40, 25 werd gevraagd naar de dialectwoorden voor ø̄een smalle weg, een padø̄ en in N M, 5 naar die voor ø̄een pad of een veeweg door een weiø̄. Omdat er in de antwoorden op beide vragen veel overlapping zat, zijn deze in √©√©n lemma ondergerbacht. Uiteraard duiden woorden als veeweg, weiweg, koegang e.a. specifiek op een weg door een wei. [N M 5; N P, 2; S 27; L 40, 25; R I, 3; A 25, 6 add.; L 19B, 6; monogr.]
I-8
|
| 31284 |
smeden |
smeden:
šmējǝ (Q113p Heerlen),
šmē̜jǝ (Q113p Heerlen),
šmę.jǝ (Q113p Heerlen)
|
In het algemeen de vorm van, doorgaans gloeiende, stukken metaal veranderen door ze met een hamer te bewerken. Bij het ɛuitsmedenɛ en ɛuithalenɛ wordt de lengte of de vorm van het stuk metaal groter, terwijl de dikte afneemt. Zie ook het lemma "uitsmeden van een splits" en het lemma "uittrekken, uithalen" in Wld II.3, pag. 140. Bij het (op)stuiken wordt de dikte van het metaal vergroot, terwijl de lengte afneemt. Tot het smeedwerk wordt ook het lassen gerekend. Zie ook de toelichting bij deze lemmata.' [N 33, 1c; Wi 39; S 33; monogr.]
II-11
|
| 31272 |
smeedhamer, handhamer |
smeedhamer:
šmējhāmǝr (Q113p Heerlen)
|
In het algemeen een hamer die de smid gebruikt bij het werk aan het aambeeld. De steel van de smeedhamer kan lang of kort zijn. Eén kant van de kop van de hamer, de baan, is doorgaans vlak of enigszins bol uitgevoerd, de andere, de pen, wigvormig. De pen kan in de richting van de steel staan, maar ook dwars ten opzichte van de steel. Zie ook afb. 33. Volgens de invuller uit Q 5 kon iedere hamer als smidshamer worden gebruikt. De zwaarte van de hamer was afhankelijk van het soort werk. Zie voor het woordtype stuikhamer (L 289) ook de toelichting bij het lemma "stuiken". [N 33, 67-68; monogr.]
II-11
|
| 31281 |
smeedtang |
smeedtang:
šmējtaŋ (Q113p Heerlen)
|
In het algemeen de tang waarmee tijdens het smeden stukken metaal worden vastgehouden en verplaatst. Om een werkstuk in de bekken van de tang vast te klemmen worden de benen van de smeedtang met behulp van een ring of haak gesloten gehouden. Zie ook het lemma "tangring, tanghaak". Smeedtangen zijn doorgaans van gesmeed ijzer vervaardigd en worden vaak door de smid zelf gemaakt. Zij kunnen dan ook veel verschillende vormen en afmetingen hebben die meestal bepaald worden door de werkstukken die er mee moeten worden vastgehouden. Zie ook afb. 39 en 40. [N 33, 34a-b; N 33, 380; N 66, 24; monogr.]
II-11
|
| 21136 |
smeer |
karrensmeer:
kàrrəsjmīēr (Q113p Heerlen),
smeer:
sjmīēr (Q113p Heerlen)
|
het smeermiddel dat hoofdzakelijk uit vet bestaat en dat bedoeld is om voertuigen beter te laten lopen [smeer, ruut] [N 90 (1982)]
III-3-1
|
| 27689 |
smeerder |
smeerder:
šmīrdǝr (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Maurits]),
smeerpik:
šmīrpek (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV / Emma)]
[Domaniale]),
smeerpot:
šmīrpǫt (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Winterslag, Waterschei])
|
Wagensmeerder. [N 95, 153]
II-5
|
| 27411 |
smeerolie |
smeerolig:
šmīrǫǝlex (Q113p Heerlen)
|
Olie die wordt gebruikt bij het smeren van de draaiende delen van een machine. [N 33, 307]
II-11
|
| 18978 |
smeerpoes |
kte:
smeerlap RhWb Kute, Küte, IV, 1791 o.m. schmutziger Mens
kütte (Q113p Heerlen),
slabberjan:
schlabberjan (Q113p Heerlen),
slodderjanus:
sjlòddərjàànəs (Q113p Heerlen),
vetkanis:
vétkàànəs (Q113p Heerlen),
viezerik:
vīēzərik (Q113p Heerlen)
|
iemand die er altijd vuil en onverzorgd uitziet [smeerpoes, vuillak, vetkees] [N 85 (1981)] || smeerpoes [SGV (1914)]
III-1-4
|