| 17748 |
haar |
haar:
haor (Q113p Heerlen),
hoar (Q113p Heerlen, ...
Q113p Heerlen),
haren (mv.):
ho.ərə (Q113p Heerlen)
|
haar [DC 01 (1931)] || haar (op het hoofd) [RND]
III-1-1
|
| 18726 |
haarborstel |
haarborstel:
hoarbusjtel (Q113p Heerlen)
|
haarborstel
III-1-3
|
| 18404 |
haarcrème |
haarvet:
hoarvet (Q113p Heerlen),
hòərvèt (Q113p Heerlen),
pommade (fr.):
pómmààt (Q113p Heerlen),
touche (fr.):
tŏĕsj (Q113p Heerlen)
|
crème die bij de verzorging van het haar gebruikt wordt [pommade] [N 86 (1981)] || pommade
III-1-3
|
| 18046 |
haarenkelen |
(zich) stoten:
štutǝ (Q113p Heerlen),
de enkels tegeneen slaan:
(soms ook wel met gebruik als werkwoord: "inkele"(bv. héë inkelt).
de inkele tègen ee schloa (Q113p Heerlen),
etteren:
eetere (Q113p Heerlen),
haarenkelen:
hààrinkələ (Q113p Heerlen),
hāreŋkǝlǝ (Q113p Heerlen),
schenkelen:
schinkele (Q113p Heerlen),
sxeŋkǝlǝ (Q113p Heerlen),
zijn enkel kapot stoten:
den inkel kapot schtoete (Q113p Heerlen)
|
De enkels bij het stappen tegen elkaar strijken of slaan, zodat ze verwond geraken. [L 1, a-m; N 8, 71, 72, 78a, 79 en 84d; S 8] || etteren [SGV (1914)] || haarenkelen: Zijn enkel stuk stoten bij het lopen (haarenkelen). [N 84 (1981)] || stoten: pijnlijk tegen elkaar stoten van de enkels [N 37 (1971)] || zijn enkel stuk stoten bij het lopen [SGV (1914)]
I-9, III-1-2
|
| 32887 |
haarhamer |
haarhamel:
hārhāmǝl (Q113p Heerlen),
haarhamer:
hārhāmǝr (Q113p Heerlen)
|
De haarhamer is een vrij zware (ongeveer anderhalve kilo) ijzeren hamer met een korte houten steel, die speciaal wordt gebruikt om te haren. Het ijzeren deel loopt doorgaans aan beide kanten (soms aan één kant) uit in een scherpe bek van 3 à 4 mm. breed, die wel de baan wordt genoemd. De zuiverheid van deze baan is van belang om goed te kunnen haren. Van tijd tot tijd wordt de baan van de bek door de smid weer bijgesteld. Zie afbeelding 7b, nummer 1. [N 18, 86; JG 1a, 1b, 2c; L 1 a-m; L 26, 4; S 12; add. uit N 11, N 14, 131; N 15; N 27; A 4, 28; A 23, 16; L 20, 28; Lu 1, 16; mongr.]
I-3
|
| 33801 |
haarkrans |
kroon:
krūǝn (Q113p Heerlen)
|
Deel van de paardevoet waar de hoef aan het vlees vastzit. Elke hoef heeft een haarkrans of kroonrand tussen de hoef en de koot. Deze haarkrans mag niet geschoren worden, omdat de daar aanwezige haren tot bescherming van de uiterst gevoelige kroonrand dienen. [JG 1a, 1b; N 8, 32.7, 32.8, 32.15 en 32.16]
I-9
|
| 17795 |
haarlok |
lok:
lòk (Q113p Heerlen),
streep:
sjtrīēp (Q113p Heerlen),
streng:
sjtránk (Q113p Heerlen)
|
een bosje haar van min of meer slingerende gedaante [lok, streng, tres, toer] [N 86 (1981)]
III-1-1
|
| 17574 |
haarscheiding |
schei:
de scheij (Q113p Heerlen),
de schèèj (Q113p Heerlen),
schéej (Q113p Heerlen)
|
scheiding in het haar [scheej, streep] [N 10 (1961)]
III-1-1
|
| 32888 |
haarspit |
haarbol:
hārbǫl (Q113p Heerlen)
|
Het haarspit is het draagbare aambeeldje waarop de zeis wordt gehaard. Het bestaat uit een ijzeren pin met een verstaalde enigszins bolle kop, die doorgaans vierkant van omtrek is en tot buiten de pin uitsteekt. Het haarspit kan in de grond worden gestoken (in het veld), of in een haarblok (op de boerderij). Om te verhinderen dat het haarblok te ver in de grond of het haarblok wordt gedreven, heeft men aan het haarspit, enkele centimeters onder de kop, een extra onderdeel vastgemaakt; dit kan bestaan uit enkele ringetjes, meestal twee of vier, een rond of vierkant plaatje, of uit twee dwarspinnetjes (spieën, die doorgaans van hout zijn). Als men het haarspit in de grond steekt, legt men vaak twee blokjes, plankjes of stenen onder de ringetjes of de spieën. De door de informanten opgegeven benamingen voor dit onderdeel van het haarspit staan achteraan in dit lemma. Zie afbeelding 7b, nummer 2. [N 18, 87, JG 1a, 1b, 1d, 2a, 2c; A 4, 28e; L 20, 28e; add. uit N 14, 131; N 18, 68f, 85 en 87; A 23, 16; Lu 1, 16; monogr.]
I-3
|
| 17796 |
haarstaart |
staart:
sjtàrt (Q113p Heerlen),
staarts:
sjtàts (Q113p Heerlen)
|
het los neerhangende gedeelte van het haar, als men het bijeen gebonden draagt [staart, keu, vlecht] [N 86 (1981)]
III-1-1
|