| 17737 |
ruiken |
ruiken:
ruke (Q113p Heerlen, ...
Q113p Heerlen)
|
ruiken
III-1-1
|
| 22380 |
ruilen (als spel) |
tuisen:
tūsjə (Q113p Heerlen),
1. Omruilen; 2. Omwisselen; 3. Ruilen; 4. Uitwisselen (z.o. rule 5. Verruilen.
toesje (Q113p Heerlen)
|
3. Ruilen. || Het spel waarbij men voorwerpen met elkaar ruilt [ruilen, koetelen, tuilen, toesen, tuisen, mangelen, tuitelen, paarden]. [N 88 (1982)]
III-3-2
|
| 33436 |
ruimte tussen opeenvolgende gebinten |
gevak:
gǝvāk (Q113p Heerlen),
verbont:
vǝrbōŋk (Q113p Heerlen)
|
Het vak of de ruimte tussen de opeenvolgende gebinten in een stal of in een schuur, die wordt begrensd door de vlakken van twee gebinten en de buitenmuur of door één gebint en twee muren die dan een hoek vormen. Zie afbeelding 18 en de plattegronden bij paragraaf 1.2. Bij driebeukige gebouwen omvat zo''n vak een deel van de middenbeuk en een deel van de zijbeuken. Bij éénbeukige gebouwen kan begripsverwarring ontstaan met de ruimte tussen de stijlen, die immers in de buitenmuren staan. Zie daarom ook het lemma "ruimte tussen de stijlen" (3.3.9). Omdat bij éénbeukige gebouwen de gebinten vaak niet zo duidelijk zichtbaar zijn (vooral in de stallen) en bij nieuwere gebouwen met dragende muren gebinten ontbreken, is de in dit lemma bedoelde ruimte voor vele informanten een onbekend begrip (met name in L 269, 271, 289, 296, 330, 375, 378, 378*, 381b, 0426, 429, Q 15, 32, 32a, 95, 99, 102, 112, 119, 121, 196, 203, 208 en 222). Van belang en interessant is de metonymische naamsoverdracht die zich in dit lemma herhaaldelijk voordoet: de benaming van de gebinten gaat over op die voor de ruimte tussen de gebinten. Zie afbeelding 15.' [N 4, 3; N 4A, 9a; A 25, 17]
I-6
|
| 33750 |
ruin |
ruin:
ruŋ (Q113p Heerlen)
|
Gecastreerde hengst. Als de veulens één à twee jaar zijn en de ballen voldoende gezakt en zichtbaar in de balzak zijn, worden zij gecastreerd. Een hengst van drie tot vijf jaar die om de een of andere reden op deze leeftijd nog gecastreerd wordt, wordt meestal gesneden hengst en niet ruin genoemd. [JG 1a, 1b; A 4, 2c; L 20, 2c; L 39, 43; N 8, 20 en 38; S 27; monogr.]
I-9
|
| 25115 |
ruisen (van de wind) |
ruisen:
rōēsjə (Q113p Heerlen),
ruizelen:
rŏĕzjələ (Q113p Heerlen),
suizen:
sōēzə (Q113p Heerlen)
|
het geluid dat een stroom van lucht of een vloeistof maakt bij het gaan door of schuren langs iets of in zijn baan [ruisen, ruizelen, reuzelen] [N 91 (1982)]
III-4-4
|
| 24847 |
ruisen van bladeren |
ruisen:
WBD/WLD
rōēsjə (Q113p Heerlen)
|
Het ruisen van bomen (ruisen, ruizelen, reuzelen, snirsen). [N 82 (1981)]
III-4-3
|
| 22753 |
ruiten in het kaartspel |
ruiten:
roeten-oas (Q113p Heerlen)
|
Ruiten: Ruiten aas. [SGV (1914)]
III-3-2
|
| 30772 |
ruitenzetter |
glaszetter:
glas˲ze̜tǝr (Q113p Heerlen),
ruiteninzetter:
rūtǝzętǝr (Q113p Heerlen)
|
Vakman die ruiten op maat maakt en inzet. De 'ruitenkremer' trok vroeger met zijn 'glaskast' ('glāskas') op de rug langs de dorpen in de omtrek van Sittard om gebroken ruiten te vervangen. [N 67, 98d; monogr.]
II-9
|
| 21937 |
ruitijd |
muit:
moǝt (Q113p Heerlen),
rui:
rø̜i̯ (Q113p Heerlen)
|
De periode van het ruien, het veren wisselen, van de kip. [A 26, 8; S 30; Vld.; monogr.]
I-12
|
| 17885 |
ruk |
ruk:
rök (Q113p Heerlen)
|
Ruk: snelle korte beweging waardoor iets of iemand met een schok van zijn plaats wordt getrokken (ruk, snuk, snoek). [N 84 (1981)]
III-1-2
|