| 21308 |
compagnie |
compagnie (fr.):
compagnie v. soldaten
compannie (Q113p Heerlen),
gezelschap
companneej (Q113p Heerlen)
|
compagnie [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 32599 |
composthoop |
drekhoop:
drɛkhōp (Q113p Heerlen)
|
Bedoeld wordt een hoop van plantenresten, kaf-afval, zacht heggeknipsel, keukenafval, afval van weide of boomgaard, enz. die men regelmatig omzet en laat verteren tot vooral over de weide te strooien compost. [N M, 10c add.; N 11, 22 + 27 add.; N 11A, 38a + b; monogr.]
I-1
|
| 27693 |
compressorhuis |
compressorgebouw:
komprɛsǝrgǝbuw (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Maurits]),
compressorhuis:
kǫmprɛsǝrhūs (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Domaniale, Wilhelmina])
|
Plaats waar de compressoren staan die worden gebruikt voor het samenpersen van lucht. Volgens de informant uit Q 21 lagen in dit gebouw compressoren die met gas werden aangedreven, vandaar de naam "gascentrale". [N 95, 22]
II-5
|
| 22829 |
concert |
concert (<fr.):
conzert (Q113p Heerlen)
|
concert [SGV (1914)]
III-3-2
|
| 23202 |
congregatie |
kongregation (du.):
congregatioen (Q113p Heerlen)
|
congregatie [SGV (1914)]
III-3-3
|
| 30699 |
console |
console:
kǫsolǝ (Q113p Heerlen)
|
Metalen haak met steun die aan de sporten van de ladder bevestigd wordt. Op de steun kan vervolgens een horizontale loopplank gelegd worden. [N 67, 63l]
II-9
|
| 30088 |
contrefort |
beer:
bē̜r (Q113p Heerlen),
steunbeer:
štø̄nbēr (Q113p Heerlen),
štø̄nbē̜r (Q113p Heerlen)
|
Vooruitspringende steunbeer of schraagpijler om het muurwerk te verstevigen en om eventuele druk van de tegengestelde kant, bijvoorbeeld veroorzaakt door de aanwezigheid van gewelven, weerstand te bieden. Zie ook afb. 31. In L 271 kende men steunberen die recht, schuin en trapsgewijze waren uitgevoerd. [N 31, 49; monogr.]
II-9
|
| 27629 |
controlepenning |
mark:
mark (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV / Emma)]
[Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]),
penning:
pɛneŋ (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV / Emma)]
[Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik])
|
De metalen penning met het nummer van de ondergrondse arbeider. Aan de hand van de penning kon gecontroleerd worden welke mijnwerkers aanwezig waren. De meeste mijnen hadden een systeem waarbij voor iedere dienst een aparte penning werd gebruikt. Zo vermelden de invullers uit L 374, L 433 en Q 15 voor de Nederlandse staatsmijn Maurits dat men voor de nachtdienst een vierkante, voor de dagdienst een ronde en voor de middagdienst een driehoekige penning kende. Op de partikuliere mijnen in Nederland en in de Belgische mijnen werd een identiek systeem toegepast, waarbij alleen de vorm van de penning verschilde. De respondent uit Q 111 merkt op dat in de mijnen Oranje-Nassau I, II en IV bij ziekte de penning op het penningenbord werd bedekt met een ronde, groene penning. Bij drie achtereenvolgende dagen willekeurig verzuim ("bommelschicht") werd de penning afgedekt met een ronde, rode penning. Met een wit plaatje werd het nummer op het nummerbord bedekt als de penning na de dienst niet was ingeleverd. Uit de opmerkingen van de zegslieden uit L 417en L 422 voor respektievelijk de mijnen in Zwartberg, Waterschei en Eisden blijkt dat men daar de verschillende beroepsgroepen aan hun nummer kon herkennen. De opgave "kaartje" voor de mijn in Winterslag is een volksetymologische verbastering van het Wilhelminaalse catchèt. [N 95, 46; N 95, 45; Vwo 221; Vwo 252; Vwo 505; Vwo 547; monogr.]
II-5
|
| 28069 |
controleren door de opzichter |
bevaren:
bevaren (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Maurits]),
bǝvārǝ (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Laura, Julia])
|
Het controleren door de opzichter van de schacht of de afdeling, zijnde de pijler met toe- en afvoerwegen. Het "voorvaren" geschiedde volgens de invuller uit Q 121 meestal op zondag. [N 95, 130; monogr.]
II-5
|
| 27656 |
controlerend geneesheer |
controlerend(e) dokter:
kontrolērǝndǝ dǫktǝr (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
kǫntǝrlērǝndǝ dǫktǝr (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV])
|
De controlerende geneesheer die de mijnwerker al of niet genezen en gezond verklaarde. Volgens de informant van Q 113 gebeurde dit "gezond verklaren" nogal vlot. [N 95, 953]
II-5
|