| 33126 |
stro binden |
binden:
benǝ (L413p Helchteren)
|
Het uitgedorste stro wordt tot bussels samengebonden.Vergelijk ook het lemma ''schoven binden'' (4.6.2). Opgaven van het type "bussels maken" zijn hier niet opgenomen; het zelfstandig naamwoord is in het lemma ''bussel uitgedorst stro'' (6.1.27) opgenomen. [N 14, 25 en 28; monogr.]
I-4
|
| 18106 |
strontje |
weern:
wVn (L413p Helchteren),
Volksremedie: er een haartje (plump) uittrekken.
wièn (L413p Helchteren)
|
hoe heet het zweertje dat soms op het onderste ooglid komt (fr. orgelet) ? [ZND 16 (1934)]
III-1-2
|
| 22041 |
strooisel |
stro:
strō. (L413p Helchteren)
|
Dat wat in de stal onder het vee wordt gestrooid. Dat kan vers stro zijn maar ook gehakt stro of afval na het wannen van gedorst graan. Verder gebruikte men bladeren uit hagen, eiken- en beukenbos en loof van struiken eveneens als strooisel. [N 6, 10; L 7, 61b; JG 1a, 1b, 2b-1 add.; N 18, 41 add.; monogr.]
I-11
|
| 34278 |
strooisel in de potstal |
bosstro:
bosstro (L413p Helchteren),
dennaalden:
dɛnnǭlǝn (L413p Helchteren),
dennennaalden:
dennennaalden (L413p Helchteren),
haagstro:
hāxstro (L413p Helchteren),
hāxstrō. (L413p Helchteren),
hei:
hei (L413p Helchteren),
hē̜ (L413p Helchteren),
heivlaggen:
hē.flagǝn (L413p Helchteren),
naalden:
nø̄.lǝn (L413p Helchteren),
stro/strouw:
stro/strouw (L413p Helchteren),
vlaggen:
flagǝ (L413p Helchteren),
flagǝn (L413p Helchteren)
|
Een potstal is een ouderwetse stal met als belangrijkste functie het winnen van mest (zie ook het lemma ''potstal'' in wld I.6 blz. 31-32). Over de mest heen werd strooisel gespreid, zodat de koeien steeds hoger kwamen te staan en de stal vol mest raakte. Als strooisel werd van alles gebruikt: in de zon gedroogde graszoden, dennennaalden, stro, gedroogde bladeren, heiplaggen, turf(molm), zaagmeel. [N 11, 13a; N 11, 13b; N 11, 13c; JG 1a, 1b, 1c, 2c; monogr.]
I-11
|
| 34279 |
strooisel keren |
verschieten:
vǝrsxītǝ (L413p Helchteren)
|
Strooisel in de potstal keren. [JG 1a, 1b, 2c]
I-11
|
| 34277 |
strooisel spreiden |
strooien:
strōn (L413p Helchteren)
|
Het verspreiden van het strooisel onder het vee. [JG 1a, 1b; RND 10, 51]
I-11
|
| 20738 |
strooiselvlaai |
knoddeltjesvlaai:
knødəlkəs˃vla͂i̯ (L413p Helchteren)
|
Vla bedekt met een droog mengsel van boter, basterdsuiker en meel (greumelkeskoek, struiselkoek?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 20956 |
stroop |
stroop:
strup (L413p Helchteren)
|
Dikke, kleverige, zoete vloeistof, als broodbeleg gebruikt. In dit lemma zijn alle antwoorden opgenomen die zijn gegeven op de vragen S 36, L 7, 62 en N 57, 34a waarin in het algemeen werd gevraagd naar benamingen voor stroop. Daarnaast is monografisch materiaal dat betrekking had op stroop, verwerkt. Bovendien bevat dit lemma de antwoorden op vraag N 38, 2 "Hoe noemt u appelstroop?", omdat uit vergelijk van het materiaal voor diverse plaatsen bleek, dat er nauwelijks ver-schillen optraden in de benamingen voor stroop en appelstroop, waarschijnlijk ook omdat de meeste stroop uit appels geproduceerd wordt, Om een overbodige opsomming van identieke varianten te vermijden, is daar-om besloten de opgaven bij elkaar te plaatsen. [N 57, 34a; N 57A, 6; S 36; L 7, 62; N 38, 2; monogr.]
II-2
|
| 18251 |
stropdas |
plastron (fr.):
plastron (L413p Helchteren)
|
das die door de heren gedragen wordt [ZND 33 (1940)]
III-1-3
|
| 30476 |
stropoppen |
wijpen:
wē̜pǝ (L413p Helchteren),
wijpjes:
wē̜pkǝs (L413p Helchteren)
|
Zie kaart. Dubbelgevouwen en samengebonden bosjes stro die ter afdichting tussen de dakpannen worden gestoken. Zie ook het lemma 'Strowalm' in wld I.4, pag. 122 e.v. In L 270 werd het stro voor de poppen op ± 60 cm lengte gesneden, dubbel gevouwen en aan de omgevouwen kant met een touwtje vastgebonden, aldus enigermate op een popje gelijkend. De stropoppen werden vroeger bij het dakdekken onder de elkaar overlappende zijkanten van de handpannen gestoken om een goed gesloten dak te verkrijgen ('Tegels Dialek', pag. 121). In L 210 werden de poppen iets breder dan de pan uitgespreid. Aan de onderkant stak ongeveer 1,5 cm van het stro onder de pan uit. [N 32, 44d; N F, 5; JG 2c; JG 2d; monogr.]
II-9
|