| 33634 |
ijzeren haak aan de puthaak |
haak:
hø̄k (L413p Helchteren),
puthaak:
pøthoͅək (L413p Helchteren)
|
[N 12 (1961)] [ZND 32 (1939)]
I-7
|
| 25371 |
ijzeren pin waarmee men het slachtvee verdooft |
ijzeren pin:
ē̜zǝrǝ pen (L413p Helchteren),
ijzeren schietpin:
ęjǝzǝrǝ sxījǝtpen (L413p Helchteren)
|
De woordtypen in dit lemma kunnen op verschillende zaken duiden. Men kan ermee bedoelen de ijzeren pin die uit het schietmasker gedreven wordt of de pin die op een hamer waarmee men het dier op de kop slaat, is bevestigd, of de pin van het penapparaat. Dit laatste werktuig is een voorloper van het penschietmasker. Zie ook de toelichting bij het lemma ''schietmasker''. [N 28, 5b; N 28, 5d; monogr.]
II-1
|
| 20684 |
in de schil gekookte aardappelen |
patatten in hun kazakje:
pətatən en høn kasákskə (L413p Helchteren)
|
In de schil gekookte aardappelen (zwelmennekes?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 22786 |
in een beek baden |
baden:
in ien beek baaien (L413p Helchteren)
|
In een beek baden. [ZND 33 (1940)]
III-3-2
|
| 25433 |
ingewanden van geslacht vee |
darmen:
dɛrm (L413p Helchteren),
dɛrǝm (L413p Helchteren),
ingewand:
engǝwant (L413p Helchteren),
mook:
muk (L413p Helchteren)
|
Ingewanden van geslacht vee. Ook de algemene benamingen voor "ingewanden van vee" zijn hier opgenomen. [N 28, 58; N 28, 88; L 1a-m; L 1u, 106; Veldeke 26, 23; monogr.]
II-1
|
| 25434 |
ingewanden verwijderen |
darmen uithalen:
[darmen] ǭthǭlǝ (L413p Helchteren),
mook uithalen:
[mook] ǭthālǝ (L413p Helchteren)
|
Als het dier opgehangen is, snijdt de slachter de buik open, waarna hij de ingewanden (maag, darmen e.d.) verwijdert. Om het dier lichter te maken en het dus gemakkelijker te kunnen ophijsen, gebeurde dit bij een rund vroeger - voordat het gebruik van katrollen e.d. meer algemeen werd - terwijl het dier nog op de burrie lag. Een bij het woordtype genoemd object wordt niet fonetisch gedocumenteerd. Zie voor deze varianten van ''darmen'', ''pens'' e.d. het lemma ''ingewanden van geslacht vee''. [N 28, 59; monogr.]
II-1
|
| 33181 |
ingooien (in een kuiltje) |
insmijten:
ę.nsmē̜.tǝ (L413p Helchteren)
|
[N 12, 11; JG 1a, 1b; monogr.; add. uit N 12, 14 en 15]
I-5
|
| 34012 |
inhalen |
voorbijsteken:
vǝrbē̜.stēǝ.kǝ (L413p Helchteren)
|
Gaan twee karren achter elkaar en gaat de laatste vlugger vooruit dan de eerste, dan zal ze haar voorganger inhalen. [JG 1a, 1b]
I-10
|
| 33030 |
inkappen, eerste slagen maken met de zicht |
aanmaaien:
ān[maaien] (L413p Helchteren)
|
De eerste slagen met de zicht maken in een aan te maaien akker en tevens het uitvoeren van de "eerste fase" van de zichtbehandeling; zie de algemene toelichting van deze paragraaf. De terminologie wordt soms ook gebruikt voor het maken van de eerste gang voor de maaimachine; dit wordt uitdrukkelijk vermeld in K 316, L 270, 294, 320c, 355, 360, 372, 419, 420, 432, P 186, Q 99*, 121c, 197, 197a. Voor de fonetische documentatie van het woorddeel [maaien], zie het lemma ''maaien'' (3.1.1) en de klankkaart (kaart 7) in aflevering I.3. [N 15, 16j; JG 1a, 1b, 1c, 1d, 2c; A 23, 16.2; L 48, 32.2; Lu 1, 16.1a; monogr.; add. uit N 15, 16f]
I-4
|
| 33259 |
inkarnaatklaver, franse klaver |
franse klaver:
fransǝ [klaver] (L413p Helchteren)
|
Trifolium incarnatum L. Een 15 tot 60 cm hoge plant met helder scharlakenrode bloemhoofdjes die van mei tot juli bloeien. Het wordt in augustus gezaaid, levert in mei een flinke snee groenvoer op en wordt dan ondergeploegd. Zie ook de toelichting bij het lemma Klaver, Algemeen. Zie het lemma Klaver, Algemeen voor de fonetische documentatie van de woord(delen) klaver(-) en klee(-). [N 14, 83; L 36, 35; monogr.]
I-5
|