| 17899 |
slepen |
slopen:
slø̄.pǝ (Q174p Herderen)
|
De in dit lemma bijeengebrachte termen betreffen het bewerken van de akker met een sleep, om de grond gelijk te trekken, aardkluiten te verbrijzelen of fijn zaad in de grond te werken, alsmede het slepen van weiland, om mestplakken en molshopen te verbreiden en/of gestrooide mest over de grasmat uit te strijken. Hoe de hieronder voorkomende vormen ''eg'' + ''eg'' en ''eggen'' + ''eggen'' verstaan moeten worden, is aangegeven in de lemmata ''eg'' en ''eggen''. [JG 1a + 1b + 1c; N 11, 81 + 85; N 11A, 173c + 180; S 33; L 6, 66; div.; monogr.]
I-2
|
| 32901 |
slijpbus, hoorn |
koehoorn:
kuwǫn (Q174p Herderen),
slijpbus:
slē.bø̜s (Q174p Herderen)
|
Om goed te kunnen scherpen moet de wetsteen vochtig zijn. Daartoe droeg de maaier de wetsteen in een bakje of busje met water aan zijn riem of broekband. Soms werd hiertoe een stevige koehoorn gebruikt, waaraan een haakje was bevestigd. Soms ook plaatste men de bus of de hoorn met de punt in de grond. Waar het gebruik van de houten strekel en van de wetsteen niet (meer) onderscheiden is, wordt de slijpbus of hoorn (met vloeistof) die bij de wetsteen hoort, wel verward met het zandblok of de klomp (met zavel) die bij de strekel hoort. In de Belgische Kempen en in West-Haspengouw komt de slijpbus niet voor. Zie afbeelding 9, nummer 5. Zie ook het volgende lemma voor de inhoud van de slijpbus. [N 18, 81; JG 1a, 1b, 2c; A 23, 16II; monogr.]
I-3
|
| 29116 |
slijtsel |
vetsje:
vɛtskǝ (Q174p Herderen)
|
Datgene wat van de stof of het kledingstuk afslijt. [N 62, 46]
II-7
|
| 29019 |
slordig, verkeerd naaien |
verklommelen:
vǝrklomǝlǝ (Q174p Herderen),
verknoeien:
vǝrknōjǝ (Q174p Herderen)
|
[N 62, 25; MW]
II-7
|
| 33973 |
smalle buikriem |
buikzeel:
bō.k˲zē.l (Q174p Herderen)
|
Riem of ketting die onder de buik van het paard doorloopt en beide strengen verbindt. Vergelijk ook lemma Brede Buikriem. [JG 1b, 1c, 1d, 2c; N 13, 61]
I-10
|
| 31192 |
smidse |
smis(se):
smis (Q174p Herderen)
|
In het algemeen de werkplaats van een smid en meer in het bijzonder de plaats waar de smidsvuurhaard is ondergebracht. Zie ook afb. 1. [N 33, 5; S 33; JG 1a; JG 1b; monogr.]
II-11
|
| 29015 |
smokken |
plooitjes trekken:
plø̄jkǝs trękǝ (Q174p Herderen)
|
Het op decoratieve wijze vastzetten van ruimte. Daarbij worden stofplooitjes zo samen genaaid, dat bepaalde patronen ontstaan. De stof kan eerst worden gerimpeld, dan in plooitjes worden getrokken en vervolgens gesmokt of tijdens het smokken in plooitjes worden gelegd (Het Beste Naaiboek, pag. 102). [N 62, 30]
II-7
|
| 32880 |
snede van het blad van de zeis |
snid:
snī.t (Q174p Herderen)
|
De scherpe snijdende binnenzijde van het blad van de zeis. Zie afbeelding 5, nummer 4. Bedoeld is hier de algemene benaming voor de snijkant van de zeis. In sommige gebieden, met name in enkele dorpen tussen het waat-gebied (in het noorden van Belgisch Limburg) en het snede-gebied (in het zuiden ervan) wordt onderscheid gemaakt tussen de eigenlijke snede en het haarpad: de smalle rand die bij het haren op het zeisblad wordt geslagen en waarvan de snede het uiteinde vormt. Zie voor deze laatste het volgende lemma: ''haardpad''. Wanneer er meer dan één variant voor een plaats was opgegeven, is bij voorkeur het materiaal van de mondelinge enquêtes in gebracht.' [N 18, 68d; JG 1a, 1b, 2c; add. uit N 17, 100; monogr.]
I-3
|
| 17590 |
snuit |
snuit:
snū.t (Q174p Herderen)
|
Zie afbeelding 2.6. [JG 1a, 1b]
I-9
|
| 28833 |
soorten patronen of dessins |
bloempje:
(mv)
blømkǝs (Q174p Herderen),
blokje:
(mv)
bløkskǝs (Q174p Herderen),
bolletje:
(mv)
bǫlǝkǝs (Q174p Herderen),
ruitje:
røtsǝs (Q174p Herderen),
streepje:
(mv)
strepkǝs (Q174p Herderen)
|
Diverse patronen of motieven in de stof. [N 62, 74b; MW]
II-7
|