| 25134 |
ijzel, bevroren neerslag |
ijzel:
iēzel (L292p Heythuysen)
|
ijzel, onderkoelde regen waarvan de straten spiegelglad worden [heezel, hijzel] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 25157 |
ijzelen |
ijzelen:
iēzelen (L292p Heythuysen)
|
ijzelen [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 33420 |
ijzeren deurtje voor het ovengat |
stookdeurtje:
stǭkdø̄rkǝ (L292p Heythuysen)
|
Het ijzeren deurtje waarmee het ovengat afgesloten wordt. Vergelijk het lemma "ovendeur" in aflevering II.1, pag. 71. Vroeger gebruikte men ter afslsuiting van de oven soms een lemen bal, die schotel genoemd werd. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel (oven-) het lemma "bakoven" (3.1.3). [N 5A, 25b]
I-6
|
| 32907 |
ijzeren gaffel, oogstgaffel |
gaffel:
gafǝl (L292p Heythuysen),
gǭfǝl (L292p Heythuysen)
|
Twee- of drietandige ijzeren vork, met lange, enigszins gebogen tanden en een lange houten steel, gebruikt om hooi of korenschoven op te steken en op de wagen te laden. Zie afbeelding 10, b. Voor het voorkomen van de term riek en van varianten van het type gāfel, zie de toelichting bij het lemma ''houten gaffel''. Voor de fonetische documentatie van het woorddel (hooi) zie het lemma ''hooi''.' [N 18, 27; JG 1a, 1b; A 28, 2; L 1 a-m; L 16, 18a; L B2, 241; Lu 6, 2; S 9; Wi 3; Av 1 III 5a, b; monogr.]
I-3
|
| 25371 |
ijzeren pin waarmee men het slachtvee verdooft |
pin:
pen (L292p Heythuysen)
|
De woordtypen in dit lemma kunnen op verschillende zaken duiden. Men kan ermee bedoelen de ijzeren pin die uit het schietmasker gedreven wordt of de pin die op een hamer waarmee men het dier op de kop slaat, is bevestigd, of de pin van het penapparaat. Dit laatste werktuig is een voorloper van het penschietmasker. Zie ook de toelichting bij het lemma ''schietmasker''. [N 28, 5b; N 28, 5d; monogr.]
II-1
|
| 18348 |
ijzertje onder een schoen |
ijzertje:
iezerkes (L292p Heythuysen)
|
ijzertje onder de schoen [blakei] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 18935 |
in alle haast |
snap:
snap (L292p Heythuysen)
|
in heel grote haast [hap, snap] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 32714 |
in de breedte ploegen |
in de breedte ploegen:
en dǝ brędjǝ plōgǝ (L292p Heythuysen)
|
Omdat men slechts korte voren kan ploegen en zeer vaak moet keren, wordt een akker alleen maar in de breedte geploegd wanneer hij een bijzondere bewerking nodig heeft. [N 11A, 116b]
I-1
|
| 20442 |
in de doodskist leggen |
kisten:
kisten (L292p Heythuysen)
|
een dode in de doodskist leggen [lichteren, kisten] [N 87 (1981)]
III-2-2
|
| 32713 |
in de lengte ploegen |
in de lengte ploegen:
en dǝ leŋdjǝ plōgǝ (L292p Heythuysen)
|
Doorgaans bewerkt men een akker op deze wijze, omdat men dan zo lang mogelijke voren kan ploegen en zo min mogelijk hoeft te keren. [N 11A, 116a; monogr.]
I-1
|