| 32600 |
een composthoop maken en omzetten |
broeien:
brø̄i̯ǝ (L292p Heythuysen),
omzetten:
omzętǝ (L292p Heythuysen)
|
Bij het maken van een composthoop wordt het afval veelal vermengd met kalk of mergel en het geheel bedekt met aarde ter bevordering van een goede vertering. Ongeveer drie keer per jaar moet men de composthoop omzetten, om alles goed te vermengen en te laten verteren. [N 11A, 38c + d; monogr.]
I-1
|
| 34532 |
een ei |
ei:
ē̜i̯ (L292p Heythuysen)
|
[L 1a-m; L 3, 8; L 5, 79; L 26, 13b; L 30, 18b; L 35, 7; JG 1b; RND 123; Vld.; monogr.]
I-12
|
| 34541 |
een ei afpellen |
afschellen:
āfšęlǝ (L292p Heythuysen)
|
Een ei van de schaal ontdoen. [N 19, 55b; A 39, 9b]
I-12
|
| 34534 |
een ei schouwen |
schouwen:
šǫu̯ǝ (L292p Heythuysen)
|
Men schouwt een ei om na te gaan of het bevrucht is en of het nog goed is voor consumptie. Men doet dit door het ei naar het licht te houden. Ook kan men controleren of het ei goed is door het in water te leggen. Als het zinkt, is het goed. [N 19, 56]
I-12
|
| 32747 |
een geerakker ploegen |
een geer uitploegen:
ǝnǝ gīǝr ūtplōgǝ (L292p Heythuysen),
een geer uitvaren:
ęi̯nǝ [geer] ūt˲vārǝ (L292p Heythuysen)
|
Afhankelijk van de gebruikte ploeg en de gevolgde ploegwijze kan de geer van een trapeziumvormige akker op verschillende manieren worden geploegd. Wordt de akker met een wentel- of een keerploeg bewerkt, dan kan men a) met de geer beginnen en dan - schuin tegen de geervoren aan - de lange voren ploegen, of b) met de lange voren beginnen en op de overblijvende geer korter wordende voren ploegen, waarbij tenslotte - schuin op de geervoren - nog enige lange sluitvoren worden geploegd. Op een uiteen te ploegen geerakker ploegt men vanaf de zijkanten eerst de lange voren, totdat men de in midden uitgezette geer bereikt. Daar ploegt men dan korter wordende voren, die in het midden (waar men moest keren) worden aangevuld met een aantal lange sluitvoren. Wordt die geerakker het jaar daarop bijeengeploegd, dan ploegt men in het midden eerst het daar uitgezette geerstuk bijeen; daarop laat men dan de lange voren volgen. Als een trapeziumvormige akker geploegd kan worden in voren die in dezelfde richting lopen als de evenwijdige korte en lange zijde van het stuk, hoeft men geen geer te ploegen. Voor het([...)-gedeelte van sommige varianten zie men het vorige lemma. [N 11, 64; N 11A, 126a + b + c + d; JG 1a + 1b; monogr.; A 33, 9 add.]
I-1
|
| 25600 |
een gleuf aanbrengen in het deegbrood |
knippen:
knepǝ (L292p Heythuysen)
|
Met de schaar of het mes een gleuf aanbrengen in het deegbrood. Volgens de informant van L 330 wordt dit "knippen" gedaan om het rijzen te bevorderen bij slechte deeg. [N 29, 44a]
II-1
|
| 34523 |
een haan snijden |
kapuinen:
kapȳnǝ (L292p Heythuysen)
|
Een haan castreren. [N 19, 60b; monogr.]
I-12
|
| 30049 |
een huis uitzetten |
uitpalen:
ūtpǭlǝ (L292p Heythuysen)
|
De omtrek van een te bouwen huis met palen en planken uitzetten. [N 30, 24a; monogr.]
II-9
|
| 20508 |
een kater hebben |
een kater hebben:
ne kater hebbe (L292p Heythuysen),
een kop wie een kellen hebben:
ənə kòp wĭĕ ə kéllə (L292p Heythuysen)
|
kater hebben; Hoe noemt U: Zich niet lekker voelen de dag na een flinke drinkpartij (een kater hebben) [N 80 (1980)]
III-2-3
|
| 17887 |
een kuil graven |
een kuil graven:
n koèl graven (L292p Heythuysen)
|
kuil, Een ~ maken (dappen). [N 84 (1981)]
III-1-2
|