| 33505 |
veldsla |
salade:
ideosyncr.
slaaj (Q039p Hoensbroek),
veldsalade:
veldsjlaat (Q039p Hoensbroek)
|
Veldsla; de onderste bladeren zijn spatel- of lepelvormig, de hogere langwerpig en spits, bloempjes zijn klein en bleekblauw (veldkrop, veldsla, muizenoortje, korensla, witmoes). [N 82 (1981)]
I-7
|
| 32842 |
veldstrengen |
kettingen:
kęteŋǝ (Q039p Hoensbroek),
klinken:
kleŋkǝ (Q039p Hoensbroek)
|
De beide koorden of kettingen waaraan een paard via het zwenghout een akkerwerktuig voorttrekt; vergelijk afb. 98. Deze zijn gewoonlijk langer dan de strengen van een paard dat voor een kar of wagen gespannen is. Termen die toepasselijk zijn op de strengen en het zwenghout tezamen, zijn bijeengezet aan het einde van dit lemma. Voor varianten of delen daarvan in de ''...''-vorm zij verwezen naar de lemmata ''ploeg'' en ''zwenghout''. De in het vorige lemma onderscheiden typen eegdhaam, eeghaam, eghaam en hun varianten zijn hieronder meestal door ''eghaam'' resp. ''eghaam'' gesubstitueerd. [.IG 1b + 1c + 2c; N 11A, 103d; N 13, 57 + 58; div.; monogr.]
I-2
|
| 33696 |
veldweg |
karrenweg:
karǝwęx (Q039p Hoensbroek),
paadje:
pēǝtjǝ (Q039p Hoensbroek),
pad:
pāt (Q039p Hoensbroek),
veldweg:
vɛltwēǝx (Q039p Hoensbroek),
vɛltwęi̯x (Q039p Hoensbroek)
|
Een niet-verharde, vaak met gras begroeide weg door het veld, waarlangs men vanaf het erf de akkers kan bereiken die niet aan de straat gelegen zijn. [N 5A, 75c; N P, 2; JG, 1a, 2b; L 37, 43; monogr.]
I-8
|
| 33240 |
veldwortel, stoppelwortel |
dikke moren:
dikǝ mūǝrǝ (Q039p Hoensbroek)
|
Daucus carota L. Wortelvariëteit vernoemd naar de teeltwijze. Indien het antwoord hetzelfde is als de algemene benaming uit het lemma Winterwortel, dan is deze hier niet nog eens opgenomen. [N Q, 6a; monogr.]
I-5
|
| 26403 |
velg |
velg:
vęlex (Q039p Hoensbroek),
velgblok:
(mv)
vęlǝx˱blø̜k (Q039p Hoensbroek),
velling:
(mv)
vɛleŋǝ (Q039p Hoensbroek)
|
De oorspronkelijke betekenis van de term velg is "elk van de vier tot zes gebogen houten blokken, die samen de rand van het wiel vormen en waarin de spaken vastgemaakt worden". Een aparte term voor de volledige houten rand bestond oorspronkelijk niet. Er is verwarring rond de term gekomen bij de opkomst van de fiets- en de autowielen, waarvan de randen niet uit aparte deeltjes bestonden, maar die uit één stuk gemaakt waren. Deze randen werden ook "velgen" genoemd. De verwarring blijkt duidelijk uit het feit dat voor zowel het houten blok als voor de volledige rand dezelfde termen, velg en velling, werden opgegeven en in de opgaven verschijnt vaak het meervoud, vooral in de betekenis van "houten rand". Sommige opgaven zijn echter samenstellingen, waaruit de betekenis eenduidig blijkt. Deze woordtypes staan onder B. en C. geordend en betekenen resp. "houten blok" en "wielrand". [N 17, 65a-b + add; N G, 45a-b; JG 1a; JG 1b; JG 2b; A 4, 20a + c; L 20, 20c; monogr.]
I-13
|
| 20660 |
venkel |
venkel:
vinkel (Q039p Hoensbroek),
ideosyncr.
vinkel (Q039p Hoensbroek)
|
Venkel; een tweejarig of overblijvend kruid met een ronde gestreepte stengel, tot 1.50 m hoog; de bloemen zijn geel, de zaden langwerpig, geelgrijs en gegroefd; de gedroogde blaadjes of zaadjes worden als specerij gebruikt (venkel, vennekool, foele). [N 82 (1981)]
I-7
|
| 33475 |
venster onder een dakwelving |
koekoek:
kukuk (Q039p Hoensbroek)
|
Bedoeld wordt een vertikaal venster of luik onder een welving van het dak in het dak. Het dient om de zolder te belichten en (vooral) te beluchten, minder om er iets door te steken. De vorm is vaak een halve cirkel (zie het lemma "half-cirkelvormig raam", 4.2.15). De benamingen zijn soms gelijk aan die van het dakvenster (zie dat lemma) of andere vensters in het dak. Zie ook het lemma "gat in eeen klein dakschild" (4.2.10). [N 4A, 45d]
I-6
|
| 29898 |
ventilatiepan |
ventilatiepan:
ventilatiepan (Q039p Hoensbroek)
|
Dakpan met een ventilatie-opening. Een dergelijke opening werd in Q 202 een loftlok (loflǭk) genoemd. [N 32, 45a]
II-8
|
| 33671 |
venweide |
bend:
bɛnt (Q039p Hoensbroek),
wei:
węi̯ (Q039p Hoensbroek)
|
Weiland aan of rondom een ven. [N 27, 23c]
I-8
|
| 25074 |
veranderen |
veranderen:
verandere (Q039p Hoensbroek),
verangere (Q039p Hoensbroek)
|
anders maken [anderen, veranderen] [N 91 (1982)]
III-4-4
|