| 34621 |
karsteun |
achterste stek:
ē̜stǝ stɛk (Q077p Hoeselt),
karstek:
kārstɛk (Q077p Hoeselt),
(mv)
kārstɛkǝ (Q077p Hoeselt),
kleine stek:
klēnǝ stęk (Q077p Hoeselt)
|
Steun die onder de kar geplaatst wordt bij het laden en lossen. Er zijn drie types karsteunen, die over het algemeen dezelfde benamingen hebben: een zware, T-vormige steun die de voorkant van de kar ondersteunt en die bij het rijden onder de schoot wordt opgehangen, een lichtere steun die voorkomt dat de kar bij het laden en lossen naar achter omkipt en die bij het rijden achter onder de kar hangt en een stok van ongeveer een meter die de berrie steunt en die bij het rijden onder de berrie hangt. De woordtypes houweel en hak zijn voorbeelden van betekenisverschuiving: toen de wegen nog niet geasfalteerd waren en bijgevolg soms slecht berijdbaar waren, had de boer een hak bij zich waarmee hij de wielen vrij kon maken als de kar of wagen vastgereden was. Deze hak werd ook gebruikt als steun voor de berries. Later, toen de wegen beter werden, was deze hak niet meer nodig en werd de steun, die in de plaats van de eigenlijke hak kwam, soms ook "hak" of "houweel" genoemd. Het eerste deel van het lemma is samengesteld uit benamingen die voor de drie types karsteun gelden. De meervoudsvormen zijn wel steeds benamingen voor de berriestutten (de derde bovenvermelde soort). De woordtypes waarbij door een toegevoegd adjectief of het eerste lid van de samenstelling duidelijk wordt om welke karsteun het gaat, staan onder A. Zware karsteun, B. Lichte karsteun en C. Berriestut. [N 17, 40 + 77 + 78 + 79 + 99; N G, 62a + 63a-b; JG 1a; JG 1b; JG 1d; JG 2b; JG 2c; R 14, 23e; monogr.]
I-13
|
| 31572 |
karwip |
karwip:
[kar]wep (Q077p Hoeselt)
|
Werktuig dat door smeden wordt gebruikt om karren op te lichten, bijvoorbeeld wanneer er onderdelen van een wiel zoals een naafbus of wielband vervangen moeten worden. Het bestaat uit een getande stang die door middel van een hefboom omhoog en omlaag kan worden bewogen. Mogelijk kunnen met de termen in dit lemma ook andere soorten heftoestellen worden bedoeld. Zie ook afb. 208. [N 17, 81; N 33, 283; monogr.]
II-11
|
| 23448 |
kast voor liturgische gewaden |
klerenkast:
klèer-kas (Q077p Hoeselt),
kléer-kas (Q077p Hoeselt),
misklerenschap:
mèskleersjōāp (Q077p Hoeselt)
|
De kast(en) waarin deze gewaden liggend worden opgeborgen. [N 96A (1989)]
III-3-3
|
| 19826 |
kat |
kat:
kát (Q077p Hoeselt),
poesje:
poeske (Q077p Hoeselt)
|
Hoe noemt u een kat (poes, mies, kat, balkhaas, zandhaas, marol) [N 83 (1981)] || kat [Goossens 1b (1960)]
III-2-1
|
| 22311 |
katapult |
katapult:
Ook sjietërkë.
kattëpult (Q077p Hoeselt),
schietertje:
sjieterkë (Q077p Hoeselt),
sjietërkë (Q077p Hoeselt),
Sub kattëpult: ook sjietërkë.
sjietërkë (Q077p Hoeselt)
|
Katapult.
III-3-2
|
| 23345 |
kathedraal |
kathedraal:
kattedral (Q077p Hoeselt),
kattëdrôol (Q077p Hoeselt)
|
Een kathedraal. [N 96A (1989)]
III-3-3
|
| 23213 |
katholiek |
katholiek (<fr.):
ne katholiek (Q077p Hoeselt)
|
Een katholiek: bestaat er een scheldnaam (vooral in verkiezingstijd gebezigd)? [ZND 27 (1938)]
III-3-3
|
| 28768 |
katoen |
katoen:
kǝtǫwn (Q077p Hoeselt)
|
Uit katoendraden geweven stof. Leverancier van de katoendraad is een kruid-, struik- of boomachtige plant ø̄voor het grootste deel verbouwd in Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Egypte (macco of mako), Oost-Indië, China, Ethiopië en Ruslandø̄ (Bonthond, s.v. ø̄katoenø̄). [N 62, 85; N 62, 77; N 62, 75c; N 59, 201; MW; L 1a-m; L 27, 73; L 41, 40a; S 17; monogr.]
II-7
|
| 24179 |
kauw |
kotkraai:
koetkree (Q077p Hoeselt),
uil:
uil (Q077p Hoeselt)
|
kauw || kerkkauw [ZND 27 (1938)]
III-4-1
|
| 20488 |
kauwen |
knabbelen:
knabbele (Q077p Hoeselt)
|
kauwen; Hoe noemt U: Voedsel met de tanden en kiezen fijnmaken (kauwen, knauwen) [N 80 (1980)]
III-2-3
|