| 32653 |
de scharen van de ploeg |
schaarden:
sxērt (L246p Horst)
|
De in dit lemma verzamelde termen, die op één na alle meervoudsvormen zijn, kunnen behalve voor de scharen van een wentelploeg ook gebruikt worden als verzamelnaam voor de werkende delen van de ploeg of voor de onderdelen van de combinatie waartoe ook schaar en riester behoren. [N 11, 30 add.; N 11A, 85e + f; div.; monogr.]
I-1
|
| 33926 |
de staart couperen |
zwansen:
swanse (L246p Horst)
|
Het kappen of afsnijden van de staart van veulens gebeurt na enkele dagen of weken. Nadat de staart zuiver gemaakt en afgebonden is, wordt hij afgesneden en toegebrand. [N 8, 103d]
I-9
|
| 19859 |
de tafel dekken |
tafel dekken:
taofəl dèkkə (L246p Horst)
|
tafel dekken; Hoe noemt U: De tafel dekken (rechten dekken) [N 80 (1980)]
III-2-1
|
| 19640 |
de was blauwen |
(de) was blauwselen:
de wès blawsele (L246p Horst)
|
blauwen [de wasch ~ ] [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 19785 |
de was invochten |
invochten:
invöchten (L246p Horst)
|
het vochtig maken van strijkgoed [DC 28 (1956)]
III-2-1
|
| 19437 |
de was spoelen |
spoelen:
spoole (L246p Horst)
|
spoelen [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 32702 |
de wintervoor ploegen |
op ruggen bouwen:
op røgǝ bǫu̯ǝ (L246p Horst),
op wintervoor bouwen:
op [wintervoor] bǫu̯ǝ (L246p Horst),
wintervoor bouwen:
[wintervoor] bǫu̯ǝ (L246p Horst)
|
Als een akker niet gezaaivoord hoefde te worden voor wintergraan, werd hij in het najaar in brede, ondiepe voren omgeploegd of op walletjes gelegd. De grond kon dan in de wintertijd goed "uitvriezen" en het regen- en sneeuwwater beter opnemen. Bij het ploegen van de wintervoor werd ook wel mest oppervlakkig in de grond gewerkt. Voor het (...)-gedeelte van varianten zie men het lemma wintervoor. [N 11, 59a; N 11A, 110b + 113a + 137n; A 27, 24b; A33, 17; div.]
I-1
|
| 20808 |
deeg |
deeg:
dieəg (L246p Horst)
|
deeg [SGV (1914)]
III-2-3
|
| 25548 |
deeg kneden |
kneden:
knējǝ (L246p Horst),
knęjǝ (L246p Horst)
|
Bepaalde grondstoffen t.w. bloem, gist, zout, vocht vormen het deeg. Eventueel worden er nog andere toevoegingen bijgevoegd. Dit deeg gaat men kneden om een massa te verkrijgen waarin de verschillende grondstoffen in de juiste verhouding zo volkomen en gelijkmatig mogelijk dooreengemengd zijn (Schoep blz. 90-91). Naast "kneden met de hand" komt voor "kneden met de voeten" of kneden met de deegmachine". De informant van L 428 merkt op dat "mengelen" het mengen der diverse ingrediënten inhoudt en het eigenlijk kneden ''knē̜jǝ'' is. In dit lemma wordt het object "deeg" niet fonetisch gedocumenteerd. Bij documentatie zou de meest voorkomende variant dęjx zijn geweest. Daarnaast zouden er nog varianten voorkomen als dēx, dē.x, dējx, dē̜k, dē.jx, tī.x, dījx, dix, dīx en di.x.' [N 29, 20b; N 6, 47; S 18; L 1a-m: monogr.; L 22, 41]
II-1
|
| 18910 |
degelijk |
degelijk:
degelik (L246p Horst),
grondig:
grōōndig (L246p Horst)
|
degelijk te werk gaand zodat men erop kan vertrouwen [tedeeg, grondig] [N 85 (1981)] || grondig [SGV (1914)]
III-1-4
|